De gevolgen van uithuisplaatsing: trauma

De uithuisplaatsing van je kind is traumatisch. Voor jou, je kind, maar ook voor eventuele broers en zussen. Wat zijn de gevolgen van trauma? En hoe ga je om met onzekerheden, rouw en boosheid? Laat je ondersteunen: er zijn hulptroepen die jullie kunnen bijstaan. 

Geen gepraat meer, geen gelach. Er is een doodse stilte in huis. Het kamertje van je kind is leeg. Wat doet het een ongelooflijke pijn dat je kind uit huis is geplaatst. Het is zo ingrijpend, een trauma.

En niet alleen jij ervaart het zo, je kind heeft hetzelfde. Het is voor de ontwikkeling van een kind belangrijk dat het zich verbonden voelt met belangrijke personen, zoals de mensen die voor hem zorgen. Een huisplaatsing zorgt voor een breuk in de ouder-kindrelatie, waardoor een kind emotionele schade oploopt. 

e kind kan zich angstig voelen en een trauma oplopen. Het kan zorgen voor niet alleen een fysieke afstand tussen jou en je kind, maar ook een mentale afstand.

“Kinderen hebben zoveel liefde nodig, zeker als ze uit huis geplaatst worden. Mijn kleinzoon was zo bang om weer weggehaald te worden. Hij zei tientallen keren op een dag dat hij zoveel van me hield.” - Arianne

Trauma bij broers en zussen

Broers en zussen blijven in verwarring achter. Het gezin is uiteen gevallen. De andere kinderen uit een gezin kunnen zich hierdoor onveilig voelen en contact met anderen gaan vermijden. 

Om met het trauma om te gaan, is het belangrijk dat broers en zussen open en eerlijk hun verhaal kunnen doen in een veilige omgeving. Een plek waar naar hen geluisterd wordt en er begrip is.

Als broers en zussen worstelen met het trauma van een uithuisplaatsing, kunnen ze terecht bij het Centrum voor Jeugd en Gezin (CJG), jeugdzorgorganisaties, of het lokale wijkteam voor doorverwijzing naar specialisten zoals kinderpsychologen of therapeuten. 

Ook de huisarts kan helpen door door te verwijzen naar passende zorg. Daarnaast bieden organisaties zoals Stichting Het Vergeten Kind ondersteuning aan kinderen in kwetsbare situaties. Het is belangrijk om op tijd hulp te zoeken zodat broers en zussen de juiste begeleiding krijgen om hun gevoelens te verwerken.

Trauma voor ouders

Als ouder van een uit huis geplaatst kind, kun je je hetzelfde voelen als een ouder met een overleden kind: verdrietig, leeg en eenzaam. Maar je voelt je misschien ook schuldig, ook als de situatie buiten je macht lag. Of je hebt last van schaamte.

Je hoeft hier niet alleen doorheen. Er zijn hulptroepen die jou aan alle kanten kunnen ondersteunen. Om emoties te verwerken, kun je cognitieve gedragstherapie volgen. Therapie zoals EMDR kan jou helpen bij het verwerken van een trauma. 

Toch zijn het niet alleen de professionals die je bij kunnen staan. Waar andere ouders van uithuisgeplaatste kinderen ook steun uithalen, is het in contact komen met ervaringsdeskundige ouders, zoals via het buddytraject van Stichting OPP. Niemand die beter weet wat jij hebt doorgemaakt dan zij. Je bent zeker niet de enige wiens kind uit huis is geplaatst; deze ouders zitten in hetzelfde schuitje.

Rouwverwerking en bezinning

Nooit is er iemand geweest die je heeft geleerd om met deze heftige situatie om te gaan. Op zoiets kun je je ook niet voorbereiden. Hoe rouw je om een kind dat uit huis is geplaatst?

“Ik had totaal geen hulp en was niet bezig met rouwverwerking. Achteraf gezien had ik dat zeker wel gewild. Ik had ondersteund willen worden door een professional die naar mij luisterde en mij écht zag.”- Truusje

Truusje schreef hier al eerder een folder over, Rouw is Rauw.

Troost zit ‘m in durven vragen hoe je het allemaal moet doen. Dit kan door gesprekken met een psycholoog. Deze ‘leert’ je hoe je moet rouwen en hoe je om kunt gaan met verdriet en boosheid. Zoals eerder genoemd, zijn het niet alleen professionals die jou kunnen bijstaan. Ook contact met lotgenoten, via bijvoorbeeld het ouderportaal van Ouderpeil.nl, kan heel waardevol zijn.

Wat heb je nodig?

Om op de been te blijven en niet dieper weg te zakken, zijn er verschillende hulptroepen. Zoals een familiebegeleider.

De familiebegeleider hield gesprekken met Marlene en haar man en vragen als ‘waar ging het mis?’ en ‘waar zijn we elkaar kwijtgeraakt?’ werden beantwoord. Er werd ingezet op een uiteindelijke terugkeer van de kinderen, waardoor er ook gezin herstel gesprekken werden gevoerd en er gepraat werd over hoe het stel in de toekomst weer als gezin verder kon.

“Onze familiebegeleider zette in op gezinsdynamiek en versterking van het gezinssysteem. Dit is voor ons de redding geweest.” - Marlene

Om het trauma te verwerken en te rouwen, meldde Marlene zich na de uithuisplaatsing ziek op haar werk. Wettelijk gezien mag dit in deze situatie. Je bent niet verplicht om aan je werkgever te vertellen waarom je je hebt ziek gemeld. Een werkgever mag hier ook niet naar vragen. 

Meestal krijg je bij ziekte minimaal 70 procent van het loon doorbetaald. Bij een vast contract is je werkgever verplicht om dit voor maximaal twee jaar te doen. Misschien heb je genoeg aan een tijdelijke aanpassing van je werkuren of je taken. Dit kun je, als je je daar prettig bij voelt, bespreken met je baas.

Ondersteuning door gespreksgroepen

Je kunt je heel alleen en schuldig voelen als je kind uit huis wordt geplaatst. Veel ouders hebben in deze situatie behoefte aan steun van ouders die hetzelfde hebben meegemaakt. Ervaringsdeskundigen Halia en Jan zitten bijvoorbeeld bij een oudergespreksgroep. 

Deze praatgroep is speciaal voor ouders van kinderen die uit huis geplaatst zijn en in gezinshuizen wonen. 

“Het thema schuldgevoel komt veel bij ons aan bod in de gespreksgroep. Kinderen die zich schuldig voelen, maar ook de ouders.”

Wat is trauma en hoe herken je het?

Een trauma ontstaat door een situatie die je als heel bedreigend, overweldigend of angstig hebt ervaren. Je hebt het gevoel niet meer veilig te zijn of de regie over je leven te verliezen. Je kunt het herkennen aan gedrag dat je niet van jezelf herkent, zoals ineens in woede uitbarsten, paniekaanvallen krijgen of vanuit het niets een enorm schuldgevoel hebben. 

Bij kinderen kan een trauma door uithuisplaatsing zich uiten in extreme angst, driftbuien, veel huilen of zichzelf de schuld geven van alles. Wel is het belangrijk om niet te snel conclusies te trekken op basis van gedrag.

“Eén van mijn zoons heeft een onstuimig karakter. Door een professional werd de conclusie getrokken dat het door een trauma moet zijn gekomen, dat bleek later niet het geval.” - Marlene

Behalve naar karakter kijken, kunnen signalen als ineens slecht slapen, in bed plassen en slechter op school presteren ook wijzen op trauma bij een kind.

Soorten traumaverwerking

Om trauma’s te boven te komen, zijn er verschillende mogelijkheden. Voor jou als ouder bestaan er verschillende therapieën, zoals: cognitieve gedragstherapie, EMDR (Eye Movement Desensitization and Reprocessing) of traumagerichte therapie zoals BEPP (beknopte eclectische psychotherapie voor PTSS).

Om een kind te helpen met traumaverwerking, kun je denken aan therapieën zoals speltherapie, cognitieve gedragstherapie of EMDR.

“Mijn zoon deed WRITEjunior als therapie. Hij is zeven keer een uur naar een therapeut geweest om samen het verhaal over de uithuisplaatsing en het weer thuis wonen op papier te zetten. Door zijn verhaal op te schrijven, verwerkte hij voor een deel de gebeurtenis.” - Marlene

Traumaverwerking in het onderwijs

In het onderwijs is er een ontwikkeling gaande die traumasensitiefonderwijs (TSO) heet. Docenten kijken naar waar het gedrag van leerlingen vandaan komt. Als je weet wat kinderen hebben meegemaakt, kun je het gedrag van de leerling beter begrijpen en daarop inspelen met wat de kinderen écht nodig hebben. Als er meer ontspanning is en een gevoel van veiligheid, leren de kinderen makkelijker.

Praktische tips voor ouders

Je kind is getraumatiseerd door de uithuisplaatsing. Hoe ga je daarmee om?

• Wees geduldig. Een trauma heeft tijd nodig om te herstellen.
• Luister naar je kind en toon begrip.
• Laat de dagen zo voorspelbaar mogelijk verlopen, dit zorgt voor een gevoel van veiligheid.
• Zoek professionele hulp zoals een psycholoog.
• Leer trauma te begrijpen. Dat je dit artikel hebt gelezen, is al heel goed!

“Het is een must dat ouders zich gehoord en begrepen voelen. Je zet geen kind op de wereld om het uit huis te laten plaatsen. Elke uithuisplaatsing heeft een reden, maar dit betekent niet dat je per definitie direct afgeschreven bent als ouder.” - Marlene

Ouderportaal

Heb jij vragen of wil jij jouw verhaal delen? Meld je dan gratis aan voor het Ouderportaal.