Kinderen met ADHD, ADD en autisme zijn veel meer dan hun gedragsstoornis

Sonja Alferink

Kinderen met ADHD, ADD en autisme zijn veel meer dan hun gedragsstoornis. Ze zijn niet ziek, niet zielig en niet gedoemd om te mislukken. Ze hebben alleen een brein dat anders werkt dan de meeste andere breinen. En de manier waarop hun brein werkt heeft ook grote voordelen.

Daarom lees je in dit artikel over de sterke eigenschappen van ADHD’ers en autisten. Want jouw kind is zoveel meer dan een bundeltje symptomen. Als we samen met onze omgeving op een positieve manier leren kijken naar ADHD, ADD en autisme, dan valt er een wereld te winnen.

Jouw kind heeft ADHD, ADD of autisme

'Je hebt ADHD', zegt de psychiater tegen jouw zoon. Of: 'Jouw dochter heeft een autisme spectrum stoornis.' Tja, en daar zit je dan, in de spreekkamer van de dokter. Je probeert er te zijn voor je kind, maar je weet niet precies wat je moet zeggen. Je probeert je kind gerust te stellen en geeft het een aai over de bol. 'Zo erg is het niet', zeg je. Of: 'nu weten we het tenminste'.

Maar eigenlijk weet je nog helemaal niet wat de diagnose precies betekent. Misschien voel je je opgelucht dat er eindelijk een verklaring is. Een verklaring voor de zorgen en de twijfels waarmee jullie zo lang hebben geworsteld. Misschien ben je wel blij dat je het lastige gedrag van je kind eindelijk kunt plaatsen.

Zorgen, schuldgevoel en verdriet na de diagnose

Misschien voel je je juist schuldig. Omdat je zo vaak boos bent geweest op je kind. En waarschijnlijk maak je je ook zorgen. Je vraagt je af hoe dat nu verder moet op school. Of later, bij het vinden van een baan. Het kan zijn dat je verdrietig bent omdat je kind nu 'anders' is terwijl je nog niet precies weet wat dat precies betekent.

Negatieve gedachten over ADHD en autisme

Toch is het ook gek, dat onze eerste gedachten bij een diagnose zo negatief zijn. Bij ADHD denken we gelijk aan druk en lastig gedrag. Bij autisme maken we ons zorgen over sociale vaardigheden of de moeite om met prikkels om te gaan.

Kortom: het gaat heel vaak over wat er níet kan. Over de gebreken en het falen. Over anders zijn. Over hoe lastig het is voor de omgeving: voor de leraar die zo'n kind maar moeilijk bij de les kan houden. Voor ouders die een dagtaak hebben aan het begrenzen van hun kind. Voor broers en zusjes die lijden onder het gedrag van hun broer of zus.

Op een andere manier kijken naar ADHD en autisme

Natuurlijk is een gedragsstoornis ook niet per se leuk. Kinderen worden soms gek van de prikkels in hun hoofd. Ouders en leraren worden soms gek van het gedrag van kinderen.

Maar het is óók de manier waarop we gewend zijn te kijken naar een 'stoornis'. We kijken namelijk met een negatief gekleurde bril. Maar dat is niet de enige manier waarop je naar deze kinderen kunt kijken. Sterker nog: het is ontzettend belangrijk dat we ook door een andere bril leren kijken.

Een brein dat net iets anders werkt

Kinderen met ADHD, ADD of autisme zijn niet ziek, niet zielig en niet gedoemd om te mislukken. Ze hebben alleen een brein dat anders werkt dan de meeste andere breinen. Niets meer en niets minder. De diagnose is niets meer dan de beschrijving van een bundeltje symptomen. Die symptomen kunnen vervelend zijn omdat de wereld nou eenmaal is ingericht op de behoeftes van die andere breinen.

Mensen met autisme functioneren vaak heel goed alleen

Over mensen met een Autisme Spectrum Stoornis wordt vaak gezegd dat ze minder sociaal zijn. Maar dat betekent óók dat ze vaak goed in hun eentje kunnen functioneren. Dat schrijven onderzoekers een aantal jaar geleden in dagblad Trouw. Voor sommige banen of situaties is dat juist heel handig.

Over autisten wordt ook vaak gezegd dat ze minder snel het heft in eigen handen nemen. Of dat ze het moeilijk vinden om hun eigen plan te maken. Maar dat betekent óók dat ze vaak goed onder een baas kunnen werken. Dat kan niet iedereen. Dus dat is óók ontzettend belangrijk in een goed functionerend bedrijf.

Kortom: het is maar hoe je ernaar kijkt. Sommige eigenschappen worden in eerste instantie negatief uitgelegd. Maar als je met een andere bril kijkt, zie je het positieve van diezelfde eigenschappen.

Kinderen met ADHD zijn écht creatiever

Als je kinderen de ruimte geeft om zichzelf te zijn, dan valt er een wereld te winnen. Het brein van kinderen met ADHD werkt bijvoorbeeld creatiever en origineler dan andere breinen, volgens dit artikel uit een wetenschappelijk magazine. Dat komt doordat ADHD'ers nogal eens afdwalen met hun gedachten. Daardoor komen er sneller allerlei nieuwe en originele ideeën in je op. Niet voor niets blijkt uit onderzoek dat ADHD'ers bijvoorbeeld erg sterk zijn in het verzinnen van namen voor nieuwe producten of bedrijven, of nieuwe toepassingen voor dagelijkse gebruiksvoorwerpen.

Mensen met ADHD veranderen de wereld

Impulsiviteit is ook een kracht van ADHD'ers. Impulsiviteit zorgt er namelijk voor dat er veel nieuwe ideeën in je opkomen. En iemand met ADHD denkt sneller in mogelijkheden dan in alle mitsen en maren. Zo ontstaan de beste, nieuwe plannen.

Impulsiviteit leidt er ook toe dat kinderen (en volwassenen) meer risico's durven te nemen. Daar moet je soms misschien voor uitkijken, maar het kan ook heel goed uitpakken. Zonder het nemen van risico's verandert er namelijk weinig in de wereld.

De meeste grote uitvinders hebben een brein dat 'out of the box' denkt. Het zijn mensen die creatief denken en nieuwe ideeën omarmen in plaats van ze bij voorbaat al af te schieten. Het zijn mensen die denken in mogelijkheden, die kijken wat er wél kan en daarbij risico durven nemen. Net als mensen met ADHD.

Kinderen met autisme hebben een enorme denkkracht

Ava is een moeder van twee zonen met een vorm van autisme. In een blog op Ouderpeilpunt vertelt zij over de kracht van kinderen met autisme: “Mijn kinderen maken prachtige lego-bouwwerken. Die ontwerpen maken ze helemaal zelf. Het zijn hele goede denkers. Ze volgen denkpaden die anderen missen. Daardoor komen ze met hele originele ideeën en oplossingen.”

Mensen met autisme hebben soms ook een enorm goed geheugen, vooral visueel. Die weten bijvoorbeeld precies hoe laat de treinen gaan of wat er op de borden langs de weg staat. Of ze zijn heel goed in puzzels maken. Ze werken vaak ook heel precies en gestructureerd. Dat is voor anderen vaak erg prettig. Kijk hier maar eens voor andere voordelen van een autisme spectrum stoornis.

Anders zijn

Wat zou er met een kind gebeuren als ouders, leraren en werkgevers op een positievere manier naar ADHD en autisme kijken? Dan zou een kind natuurlijk af en toe nog steeds last hebben van zijn ADHD of autisme. En jij als ouder ook. Maar dan zou je kind zich wel minder 'anders' voelen.

Een kind wil erbij horen. Een kind wil net zo zijn als de rest. Maar jammer genoeg krijgen kinderen met ADHD en autisme vaak het gevoel dat ze anders zijn of dat ze niet goed genoeg zijn.

Kinderen met ADHD en autisme krijgen veel kritiek

Het Engels online ADDitude Magazine schrijft dat kinderen met ADHD en ADD als ze tien zijn al 20.000 kritische opmerkingen méér kregen dan kinderen zonder ADHD en ADD. Bijvoorbeeld omdat ze te druk zijn, ze niet goed luisteren, onhandig zijn, 'te' emotioneel zijn, etcetera.

Dat doet natuurlijk iets met hoe je over jezelf denkt! Een kind kan zo gevoelig worden voor kritiek dat straf of boosheid kan voelen als echte fysieke pijn. Daar is zelfs een wetenschappelijke term voor: 'rejection sensitivity'.

Kritiek maakt een kind onzeker

Het is logisch dat bepaald gedrag van je kind soms boosheid en frustratie oproept. Maar wees je ervan bewust dat het gevolg van al die kritiek is dat een kind onzeker wordt. Het kan bepaalde situaties uit de weg gaan uit angst dat iets mislukt. En als je zo vaak bekritiseerd wordt, hoe moet je dan nog leren om in jezelf te geloven? Die 'gevolgschade' is voor kinderen misschien wel erger dan ADHD/autisme zelf.

Geef je kind complimenten!

Daarom is het ontzettend belangrijk om het positieve te benadrukken. Geef je kind complimenten. Bijvoorbeeld als iets goed is gelukt. Maar ook gewoon om wie hij of zij is. Praat ook positief over je kind naar anderen. Natuurlijk mag je klagen. Maar je kind is veel meer dan zijn diagnose alleen.

Zeg dat je blij bent met je kind en dat het goed is zoals het is. Leg uit dat ADHD, ADD of autisme betekent dat het brein anders werkt, maar dat dat óók positief is. Dat zijn of haar brein waarschijnlijk veel origineler en creatiever is. En dat het niet uitmaakt of je nou ADHD of autisme hebt of niet: ieder kind heeft goede en slechte eigenschappen. En dat is prima. Daar zijn we mensen voor.

Als we kinderen met ADHD en autisme op waarde schatten en ze de waardering geven die ze verdienen, groeien ze uit tot prachtige volwassenen die de wereld een heleboel te bieden hebben.

Meer lezen over autisme, ADD of ADHD?

In de kennisbank van Ouderpeilpunt vind je honderden blogs met handige tips en adviezen. Heb je deze blogs al gelezen:

Doe je mee? Deel de krachten van jouw kind

Kom je graag in contact met andere ouders van kinderen met ADHD, ADD of autisme? Meld je dan aan bij ons Ouderportaal. Het Ouderportaal is dé plek waar ouders tips en ervaringen uitwisselen over hun gezinsleven. Je vindt hier een luisterend oor van lotgenoten. Deel in het Ouderportaal waarom jouw kind bijzonder is. Wat kan jouw kind met ADHD, ADD of autisme juist héél goed?