Welke soorten basisscholen zijn er? En welke past het beste bij mijn kind?

Welke basisschool kies je voor je kind met ADHD, ADD, autisme, hoogbegaafdheid of gedragsproblemen? En welke basisschool kies je als je merkt dat je kind vastloopt op school?

Van openbaar tot speciaal onderwijs en van dalton tot montessori: in dit artikel vind je een overzicht van de meest voorkomende soorten basisonderwijs. Handig, want zo weet je meteen wat het aanbod is. Hopelijk helpt dit blog je met kiezen.

Begin op tijd met oriënteren

Angela heeft een zoon met ADD. Ruim voordat hij naar de basisschool ging, onderzocht ze al uitgebreid de mogelijkheden.

“Dat deden we door erover te praten met mensen die er verstand van hebben, maar ook door het uit te proberen. Wij hadden een geweldige begeleider aan onze zijde staan. Zij ging met ons is mee naar verschillende scholen om te kijken welke school het beste zou passen.”

Angela’s zoon ging uiteindelijk naar een gewone basisschool.

Deze reguliere basisscholen zijn het populairst

Veruit de meest voorkomende basisscholen zijn openbare of (confessioneel) bijzondere basisscholen. Deze scholen vind je in iedere dorp of wijk. Vaak vlak bij jouw huis. Deze scholen mogen jouw kind niet weigeren om zijn of haar stoornis of beperking.

Openbare basisscholen

Openbare basisscholen zijn toegankelijk voor ieder kind. Ze baseren zich niet op godsdienst of levensovertuiging. Ongeveer een derde van de kinderen gaat naar een openbare basisschool volgens informatie van de overheid.

Confessioneel bijzondere basisscholen

Confessioneel bijzondere basisscholen geven les vanuit een bepaalde overtuiging, zoals godsdienst. Denk aan een katholieke, islamitische of joodse school. Ongeveer twee derde van de kinderen gaat naar het bijzonder onderwijs.

Voordelen van een openbare en bijzondere basisschool:

• Je kind gaat met leeftijdsgenoten zonder beperking naar school. Hierdoor kan hij of zij makkelijker vriendjes in de buurt te maken
• Soms kan deze vorm van onderwijs de ontwikkeling stimuleren

Nadelen van een openbare en bijzondere basisschool:

• De klassen zijn groter, waardoor er minder persoonlijke aandacht is
• Leraren hebben minder kennis over leer- en gedragsproblemen

Ieder kind ervaart een school anders

Hanneke heeft een zoon met ADD. Zij baseerde zich bij het kiezen van een school vooral op haar gevoel. Haar zoon voelde zich het prettigst op een school dichtbij huis, met veel leerlingen.

“Hierdoor was er juist veel structuur. De kinderen begroetten de juffen en meesters elke ochtend en middag met een handdruk als zij de klas in kwamen. De leerkrachten konden zo beter beoordelen hoe kinderen in hun vel zaten.”

Scholen met een visie

Naast openbare en confessioneel bijzondere basisscholen zijn er ook algemeen bijzondere basisscholen. Deze basisscholen komen minder vaak voor, maar worden wel steeds populairder. Er wordt lesgegeven vanuit een visie op onderwijs of opvoeding. De meest voorkomende zijn vrijeschool, montessorischool, daltonschool en jenaplanschool.

Vrijeschool

Vrijescholen gaan ervan uit dat ieder kind talenten heeft en helpt ze die te vinden en te ontwikkelen. De naam vrijeschool betekent niet dat kinderen zelf bepalen wat zij willen leren, maar dat ze zich in vrijheid kunnen ontwikkelen.

Er is niet alleen aandacht voor het denkvermogen en prestaties, zoals rekenen en taal. Maar er wordt ook gekeken naar het gevoel en de eigen wil van kinderen. Zo zijn er naast gewone leervakken standaard ook veel creatieve- en ‘doevakken’.

Montessorischool

Montessorischolen geven kinderen de kans om zich in hun eigen tempo te ontwikkelen. Ze willen wegblijven van klassikaal onderwijs en richten zich op wat een kind zelf nodig heeft. De nadruk ligt vaak op zelfstandig leren werken.

De leerkrachten worden speciaal opgeleid als montessori-leraar en ze gebruiken lesmateriaal dat aansluit bij de montessori-visie. Een belangrijk verschil met andere scholen: op een montessorischool zitten kinderen van verschillende leeftijden door elkaar in een klas.

Jenaplanschool

Jenaplanscholen lijken op montessorischolen. Ook hier zitten leerlingen van verschillende leeftijden bij elkaar in de klas. En ook hier staat de ontwikkeling van je kind centraal. Ze besteden aandacht aan spreken, spelen, werken en vieren. Het verschil met montessori is dat een Jenaplanschool ouders zien als partner. Ouders en leraren vormen een soort gemeenschap die samenwerken rondom de opvoeding van jouw kind.

Daltonschool

Daltonscholen gaan ervanuit dat leren voor kinderen even natuurlijk is als ademhalen. Kinderen willen leren en zich blijven ontwikkelen. De focus ligt op vijf kernwaarden: samenwerken, vrijheid, zelfstandigheid, effectiviteit en reflectie. Ze richten zich niet alleen op de verplichte lesstof, maar maken ook ruimte voor keuzewerk. Je kind mag dan tijdens een daltonuur zelf kiezen waaraan hij of zij werkt.

Voordelen van een bijzondere school:

• Je kind kan op eigen tempo en niveau werken
• Je kind leert zelfstandig te zijn en verantwoordelijkheid te nemen voor het werk
• Je kind wordt centraal gezet
• Je bent als ouder vaker betrokken

Nadelen van een bijzondere school:

• Niet elk kind kan omgaan met de vrijheid en verantwoordelijkheid die daarbij horen
• De overgang naar een ‘gewone’ middelbare school kan groot zijn

Heeft je kind concentratieproblemen?

Janet heeft een zoon met ADHD en ingewikkelde gedragsproblemen. Haar zoon ging naar een Jenaplanschool, maar dat voelde te chaotisch en ongestructureerd.

“Tijdens de instructie-uren komen alle kinderen van dezelfde leeftijd uit verschillende stamgroepen bij elkaar in een lokaal. Die verplaatsing is vaak al rumoerig en verloopt rommelig, terwijl mijn kind met ADHD het meeste baat had bij rust en regelmaat. Daarom vind ik Jenaplan een ongeschikte onderwijsvorm voor kinderen met concentratieproblemen.”

Elke maand deelt ze verhalen over haar leven met een zoon met ADHD. Meer lezen? Hier kun je haar verhalen volgen.

Alles onder 1 dak bij een brede school

Op een brede school werken verschillende instanties met elkaar samen, zoals een school, gemeente en naschoolse opvang. Hierdoor wordt het onderwijs gecombineerd met naschoolse activiteiten, sport en cultuur. Sommige scholen bieden extra taallessen aan of naschoolse activiteiten als huiswerkbegeleiding, sport- of muziekles. Het bestuur van de school bepaalt zelf het aanbod.

Voordelen van een brede school:

• De overgang van school naar de naschoolse opvang verloopt soepel
• Kinderen worden op dezelfde manier benaderd: zowel op school als erna

Nadelen van een brede school:

• Het kan er té schools zijn; dus minder ruimte voor persoonlijke ontwikkeling
• De klassen zijn groter, waardoor er minder persoonlijke aandacht is

Extra begeleiding op regulier onderwijs

Op gewone basisscholen is er extra begeleiding mogelijk. Ook wel passend onderwijs genoemd. Alle gewone basisscholen in een regio moeten dezelfde basisondersteuning bieden. Scholen bepalen dan samen wat er onder die ondersteuning valt, zoals:

• hulp voor leerlingen met dyslexie of dyscalculie
• programma's gericht op (het voorkomen van) gedragsproblemen
• een richtlijn over hoe je medisch handelt als school

Soms bieden scholen ook extra begeleiding aan aan hun leerlingen. Dan hebben ze bijvoorbeeld een speciale klas voor kinderen met een gedragsstoornis. Of ze trainen kinderen in sociale vaardigheden. Ze kunnen hierbij samenwerken met een instelling voor jeugdzorg of jeugdhulp. Vraag op een basisschool naar de invulling van extra begeleiding en ondersteuning.

Ontwikkelingsperspectief

Als jouw kind naast de basisondersteuning ook extra ondersteuning krijgt, hoort de school een ontwikkelingsperspectief te maken. In dit perspectief beschrijft de school de onderwijsdoelen voor jouw kind, zoals:

• Welk niveau probeert je kind te halen?
• Wat gaat hij of zij na de basisschool doen?
• Welke begeleiding biedt de school?

De school overlegt met jou als ouder over de invulling van dit perspectief. Lees meer hierover op de website van de Rijksoverheid.

Speciale groepsapp

Op de school van Angela’s zoon met ADD is er bijvoorbeeld een speciale groepsapp aangemaakt. “Dit is een soort supportteam voor mijn zoon waar wij als ouders, docenten en begeleiders in zitten. Zo blijft er een korte lijn en kunnen we mijn zoon een goede begeleiding bieden. Op deze manier krijgt hij de ruimte om dingen uit te proberen die hij spannend vindt.”

Speciaal basisonderwijs

Heeft je kind meer speciale of intensieve begeleiding nodig? Of komt je kind niet meer mee op een gewone school? Dan kan je kind naar speciaal (basis)onderwijs. Er is een verschil tussen speciaal basisonderwijs (SBO) en speciaal onderwijs (SO).

Speciaal basisonderwijs (SBO)

Het speciaal basisonderwijs is voor kinderen die het niet redden op een gewone school. Het gaat vaak om kinderen met leerproblemen of gedragsproblemen, zoals ADHD, dyslexie, autisme of kinderen die moeite hebben met leren.

De scholen vallen onder de Wet op het primair onderwijs en maken daarmee deel uit van het reguliere onderwijs. Je kind krijgt dus dezelfde vakken en lesstof als op een gewone basisschool, maar krijgt langer de tijd om de lesstof te begrijpen.

De klassen zijn vaak kleiner (gemiddeld 15 kinderen per klas), je kind krijgt meer aandacht van de leerkracht en heeft minder last van prikkels. Ook is er in de school meer specialistische kennis van psychologen, speltherapeuten of logopedisten.

Toelatingsverklaring

Je kind mag niet zomaar naar een speciale basisschool. Je hebt een toelaatbaarheidsverklaring nodig van het samenwerkingsverband in jouw regio. Gaat het goed met je kind op speciaal basisonderwijs, dan mag hij soms terugstromen naar een gewone basisschool. Ook daarvoor moet je zijn bij het samenwerkingsverband.

Speciaal onderwijs (SO)

Speciaal onderwijs (so) is er voor kinderen die veel ondersteuning nodig hebben. De scholen vallen onder de Wet op expertisecentra en maken geen deel uit van het reguliere onderwijs. Er zijn vier clusters:

1. Cluster 1: scholen voor leerlingen met een visuele beperking (blind of slechtziend)
2. Cluster 2: scholen voor leerlingen met een auditieve- of communicatieve beperking (doof of slechthorend)
3. Cluster 3: scholen voor leerlingen met een verstandelijk- of lichamelijke beperking en voor langdurig zieke leerlingen
4. Cluster 4: scholen voor leerlingen met gedrags- en psychische stoornissen

Ook hier zijn de klassen kleiner en heb je een toelaatbaarheidsverklaring. Deze verklaring stel je op samen met je reguliere basisschool en het samenwerkingsverband.

Voordelen van speciaal (basis)onderwijs:

• Kleinere klassen, minder prikkels
• Extra ondersteuning voor je kind

Nadelen van speciaal (basis)onderwijs:

• Je kind ontwikkelt zich misschien minder dan op een gewone school
• De school is meestal ver weg, dus je kind maakt vriendjes die niet altijd in de buurt wonen

Overstap van gewoon naar speciaal onderwijs

Meerdere ouders maakten de overstap van gewoon naar speciaal onderwijs. Diana’s zoon kreeg na één jaar basisschool een toelatingsverklaring voor het speciaal onderwijs. In deze blog deelt ze haar 10 tips.

Tessa is moeder van een zoon met autisme. Hij stapte in groep 4 over van een reguliere naar een speciale basisschool. Haar zoon was makkelijk te beïnvloeden en dat leidde regelmatig tot ruzies, straf en zelfs tot weglopen.

“Op zijn nieuwe school zat hij al snel op zijn plek. Ik wil andere ouders adviseren om altijd naar hun eigen gevoel te luisteren. Jij voelt echt wel wanneer het niet goed gaat. Trek daarom op tijd aan de bel bij de leraar. Een leerkracht doet vaak ook heel erg zijn best. Vertel aan de leraar over jouw zorgen en wat je graag wilt veranderen. Samen kom je dan vaak tot een oplossing.”

Wil je meer lezen over onderwijs?

In de kennisbank van Ouderpeilpunt vind je honderden blogs met handige tips en adviezen. Heb je deze blogs al gelezen:

Kies ik speciaal onderwijs of toch een gewone basisschool?

Op speciaal onderwijs kwam mijn dochter tot rust

Hoe ondersteun ik mijn kind met ADD op de basisschool?

Welke basisschool past het beste bij jouw kind?

Zeg je speciaal (basis)onderwijs: no way! En kies je voor een gewone basisschool? Of had je jouw kind veel eerder naar het speciaal onderwijs willen laten gaan? Deel jouw ervaring over basisscholen in ons Ouderportaal. Als ouder sta je er namelijk niet alleen voor. Er zijn veel ouders met dezelfde uitdaging. Het Ouderportaal is de plek waar ouders elkaar vinden voor steun en advies.