Welke soorten middelbare scholen zijn er en welke kies ik voor mijn kind?

Harold Joëls

Het kiezen van een goede middelbare school voor jouw kind is niet makkelijk, maar wel heel erg belangrijk. Hier wordt namelijk zijn of haar toekomst verder uitgestippeld. Een matige of verkeerde keuze betekent vaak ook gemiste kansen. Of erger. Uit welke soort middelbare scholen heb je eigenlijk de keuze? Waar moet je op letten als jouw kind een (gedrags)stoornis heeft? En hoe kies je de beste middelbare school voor jouw kind?

Van basisschool naar middelbare school

De keuze voor een middelbare school begint al op de basisschool. Daar krijgt je kind een schooladvies, waarmee je je zoektocht naar een goede middelbare school voor jouw zoon of dochter kunt starten. De leerkracht heeft vast ook al een tip voor een goede vervolgopleiding op school. Luister daarnaar, maar doe ook altijd zelf onderzoek.


Soorten middelbaar onderwijs

Er zijn namelijk veel verschillende soorten scholen. Ten eerste heb je het regulier voortgezet onderwijs en voortgezet speciaal onderwijs. Daarnaast wordt verschil gemaakt tussen openbare scholen en bijzondere scholen. Openbare scholen zijn toegankelijk voor alle kinderen. Bijzondere scholen gaan uit van een godsdienst, een opvoedingsidee of onderwijsmethode. Daar moet je ook zelf als ouder achter staan. Tot slot heb je nog te maken met verschillende opleidingsniveaus: praktijkonderwijs, vmbo, havo en vwo.

Speciaal of regulier middelbaar onderwijs voor mijn kind

Ook al gaat jouw kind op dit moment naar speciaal basisonderwijs en/of heeft jouw kind een (gedrags)stoornis, dit betekent niet dat jouw kind ook automatisch naar voortgezet speciaal onderwijs gaat of moet. De basisschoolleerkracht denkt met je mee en adviseert over de keuze voor het voortgezet onderwijs van je kind. Grofweg zijn er vier richtingen, waarvan de laatste bijna nooit voorkomt: regulier middelbaar onderwijs, praktijkonderwijs, voortgezet speciaal onderwijs en thuisonderwijs.

Waarom regulier voortgezet onderwijs voor mijn kind? De voordelen

Regulier onderwijs is de beste keuze als je weet (of voelt) dat jouw kind met een psychische- of gedragsstoornis over het algemeen goed kan meekomen in een klas. Op het regulier middelbaar onderwijs gaat je kind namelijk zoveel mogelijk mee in de flow van de school. Hij of zij heeft misschien wel wat extra aandacht nodig, maar niet overdreven. In gesprekken tussen jou, de school en je kind wordt er goed gesproken over hoe het gaat en hoe hij of zij verder komt.

Wat beïnvloedt het schoolsucces?

Er zijn namelijk 1001 dingen die invloed hebben op het wel of niet succesvol doorlopen van een middelbare schoolperiode. Naast het behalen van goede resultaten, is gedrag een belangrijke pijler. Op een reguliere middelbare school wordt prominent gestuurd op overdracht van kennis. Dat is een groot verschil ten opzichte van middelbaar speciaal onderwijs, waar veel meer op gedrag wordt gestuurd.


Wat als jouw kind op het regulier onderwijs het moeilijk krijgt?

Het kan zijn dat jouw kind op het regulier onderwijs zit en prima kan leren, maar absoluut niet tegen de drukte in een klas kan. Of dat het wordt gepest en daardoor dichtklapt. Dat het zijn emoties niet meer onder controle heeft. Of dat school niet uitdagend genoeg is en dat thuis de bom barst. Het kan zijn dat je dit nog niet eerder meemaakte en je daar nu ineens tegenaan loopt. Blijf vooral op deze momenten goed communiceren met de leerkracht en school. Stel een gesprek niet uit.

Goede communicatie met leerkracht

Het is dus de taak van jou als ouder en van school en de leerkracht om de vinger aan de pols te houden en een korte communicatielijn met elkaar te hebben. Jullie onderlinge samenwerking en het wederzijdse vertrouwen vormen de basis voor het leersucces en –plezier van je kind.

Regulier onderwijs met leerwegondersteuning (lwoo)

Op sommige reguliere middelbare scholen zijn er extra (financiële) mogelijkheden voor jouw kind als hij of zij dat nodig heeft. Heeft jouw kind vmbo en extra ondersteuning nodig om het diploma te kunnen halen? Dan kan je vaak aanspraak maken op leerwegondersteuning. Je kind krijgt dan extra begeleiding door kleinere klassen, bijlessen of huiswerkbegeleiding. Vraag hier ook naar bij scholen die jouw interesse hebben.


Scholen met een opvoedingsidee of onderwijsmethode

Binnen het regulier voortgezet onderwijs zijn er scholen die volgens een bepaalde filosofie onderwijs verzorgen. Denk aan concepten als Montessori, Jenaplan, Freinet of Dalton. We lichten deze vier veel voorkomende concepten hieronder kort toe.

Voortgezet montessorionderwijs

Montessorionderwijs is geschikt voor kinderen die met veel keuzevrijheid kunnen omgaan en zelfstandig kunnen werken. Leeftijden, niveaus en klassen lopen vaak door elkaar. Het montessorionderwijs besteedt veel aandacht aan de individuele begeleiding van leerlingen: elk kind krijgt de begeleiding die het nodig heeft. Voor kinderen die baat hebben bij structuur is montessori minder geschikt.

Middelbaar jenaplanonderwijs

Jenaplanonderwijs is vernieuwingsonderwijs. Leerlingen, leraren en ouders vormen een gemeenschap. De onderwijsvorm is naast het behalen van een diploma, gericht op het leren kennen van jezelf, de ander en de wereld. Er wordt een grote mate van zelfstandigheid verlangd. Kinderen die belang hechten aan structuur, methodes en vaste leerstof worden niet enthousiast van Jenaplan.

Voortgezet Freinet-onderwijs

Bij Freinet-onderwijs leren leerlingen door experimenteel te zoeken en te ontdekken, in plaats van vooraf uitgelegd te krijgen hoe iets in elkaar zit. Docenten brengen structuur en diepgang aan. In een Freinetschool krijg je niet de vrijheid om zo maar te doen waar je zin in hebt. Je krijgt wel de vrijheid om bewust voor dingen te kiezen, de vrijheid om mee te doen en de vrijheid om je mening te uiten. Als je kind zich daar lekker in voelt, is een Freinetschool een optie.

Voortgezet Daltononderwijs

Bij Daltononderwijs zijn zelfstandig werken, eigen keuzes maken en samenwerken de belangrijkste uitgangspunten. Er wordt weinig klassikaal lesgegeven en toegewerkt naar deadlines. Er zijn korte instructiemomenten, waarna leerlingen op hun eigen tempo en niveau verder kunnen. Het klinkt misschien gek, maar juist kinderen die niet heel zelfstandig, gemotiveerd of verantwoordelijk zijn, kunnen baat hebben bij een Daltonschool.

Twijfels tussen regulier en speciaal onderwijs

Soms vindt de basisschool dat je kind beter af is op het voortgezet speciaal onderwijs, maar heb jij je twijfels. Overleg dan met je kind en de middelbare school die je op het oog hebt hoe zij erin staan. Bespreek de mogelijkheden en scenario’s. Doe hetzelfde voor de school die je voor het voortgezet speciaal onderwijs zou kiezen. Neem op basis van deze uitkomsten en je gevoel een beslissing. Onthoud: er is altijd een weg terug.

De overstap maken van voortgezet speciaal onderwijs naar regulier

Blijkt achteraf toch dat je of jullie de verkeerde keuze hebben gemaakt? Grijp op tijd in als het echt niet gaat. Schaam je nooit om terug te komen op je beslissing.

Praktijkonderwijs

Is het behalen van een vmbo-diploma op regulier onderwijs (waarschijnlijk) te hoog gegrepen voor je kind? Dan is praktijkonderwijs misschien een passende plek. Hiervoor moet dan wel eerst een verklaring voor worden afgegeven. Praktijkonderwijs is een schooltype, waarin kinderen met een IQ tussen de 55 en 80 en een leerachterstand zo goed mogelijk worden voorbereid op de maatschappij.

Voortgezet speciaal onderwijs

Het voortgezet speciaal onderwijs in Nederland is bedoeld voor kinderen die specialistische of extra ondersteuning nodig hebben. Vaak wordt dit Cluster-4 onderwijs genoemd. Het belangrijkste voordeel van speciaal onderwijs is dat er extra aandacht is voor je kind. Wees je er wel van bewust dat ieder kind extra aandacht nodig heeft. De klassen zijn over het algemeen een stuk kleiner en de leerkracht is expert in de omgang met moeilijk lerende of moeilijk hanteerbare kinderen.

Thuisonderwijs

In uitzonderlijke gevallen is thuisonderwijs als middelbaar onderwijsconcept een optie. Hiervoor is veel toewijding en betrokkenheid vanuit de ouder(s) nodig. Wanneer je van mening bent dat jij dit aankan en hiermee het verschil maakt in het belang van jouw kind, is thuisonderwijs het overdenken waard.

Waar let je nog meer op bij de keuze voor een goede middelbare school?

Los van opleidingsniveau, regulier of speciaal… let bewust op de volgende zaken:

  1. Hoe groot is de school: Hoe meer leerlingen, hoe groter het gebouw en hoe meer drukte
  2. Gebouw: veel licht, lokalen, rustig, opgeruimd
  3. Medewerkers: hoe komen de leerkrachten over, persoonlijk, geïnteresseerd
  4. Leerlingen: kijk eens naar andere leerlingen, wat is je indruk, zijn ze blij, relaxed
  5. Visie: waar staat de school voor, hoe is de directie
  6. Lesmethodes en organisatie: hoe is het onderwijs georganiseerd
  7. Speciale programma’s: aandacht voor hoogbegaafdheid of kinderen die extra hulp nodig hebben

Wat is nu het beste: voortgezet speciaal onderwijs, praktijk, thuis- of regulier?

Het een is niet per se beter dan het andere. Het gaat om de vragen: welke school past beter bij je kind en wat heeft jouw kind nodig? Een hoge Cito-score zegt niets over hoe zelfstandig je kind kan werken of hoe hij of zij een planning maakt. Het ene jaar gaat je kind met sprongen vooruit. Het andere jaar hoeft er maar iets te gebeuren en gaat het minder. Het beste resultaat bereik je door samen met leerkrachten, de school en je kind in gesprek te blijven en samen te blijven zoeken naar het talent en leerplezier van jouw kind.

Meer lezen over onderwijs?

In onze kennisbank vind je honderden blogs met handige tips en adviezen. Heb je deze blogs al gelezen:

Wil je sparren over onderwijs?

 Heb je nog een tip? Zit je met een vraag? Of heb jij een verhaal over hoe jij de goede middelbare school koos voor jouw kind? Reageer hieronder of deel je tip in het Ouderportaal.