Monique scheidde van haar man met autisme
Na een relatie van zeventien jaar is Monique (44) gescheiden van haar man. Welke rol speelde zijn autisme in hun huwelijk en de scheiding? Hoe reageren hun zoon (16), die Asperger heeft, en hun dochter (14) op de breuk? ‘Ik heb er veel verdriet van gehad, maar mijn ervaring met autisme heeft me óók veel gebracht.’
Het gemis: hij kon me niet toelaten bij zijn gevoel
‘Mijn ex-man en ik zijn zeventien jaar samen geweest. Zeventien jaar heb ik van hem gehouden, maar ook het uiterste van mezelf gevergd. Hij was er wel, maar hij was er niet. Ik kon niet bij zijn gevoel. Ik kon geen emoties met hem delen.
Er kwam geen arm om mijn schouder wanneer ik verdrietig was. Er waren geen tranen van geluk bij de geboorte van onze kinderen. En als ik boos was, raakte hij in de war. ‘Zeg nou gewoon wat je wil!’, riep hij dan.’
‘Toen onze zoon net geboren was en we op hem wachtten in het ziekenhuis, versliep hij zich. Het gehuil van de baby trok hij ook niet. Teveel prikkels, teveel emotie waar hij niets mee kon. Alle zorg voor de kinderen kwam op mij neer.
Ik probeerde hem te begrijpen en te zien wat er wél was tussen ons: liefde. Maar het was hard werken. Als mijn ex steken liet vallen in zijn rol als vader, ging ík dat compenseren. Dan legde ik hem uit waarom hij dit of dat toch beter anders aan kon pakken.
Vertelde ik mijn kinderen dat hun vader het heus niet slecht bedoelde. Ik was onophoudelijk bezig er het beste van te maken. Maar ik werd er niet gelukkiger van. Ik miste de verbinding. Ik miste het om gezien te worden.’
De diagnose: man met autisme, zoon met Asperger
‘Ondertussen vielen me dingen op aan het gedrag van mijn zoon. Hij was zó gevoelig. Als ik hem iets wilde leren, moest dat heel duidelijk en heel systematisch, anders begreep hij het niet. Mijn zoon was zeven toen hij de diagnose Asperger kreeg.
En pas toen viel ook het kwartje voor mijn ex-man. Het duurde niet lang voor ook hij een diagnose kreeg: autisme.’
‘Aanvankelijk bood de diagnose houvast. Ineens vielen heel veel dingen op hun plek. Voor hem zelf was het fijn om zichzelf beter te begrijpen. Het hielp hem zich minder schuldig te voelen over zijn gedrag.
Voor mij was het fijn om te weten waar zijn gedrag vandaan kwam. En om te beseffen dat het niet persoonlijk was. Ik dacht oprecht: als ik me er nou goed in verdiep, dan ga ik zijn gedrag begríjpen en dan komen we er samen wel uit! Maar dat lukte niet.
Ik veranderde te veel. Ik hield me te veel in. Ik schakelde mijn eigen emoties en behoeftes uit om mezelf en hem te beschermen. Het ging niet meer. Wie ik in onze relatie was geworden, stond veel te ver af van wie ik werkelijk ben.’
De scheiding: hoe de kinderen die op hun eigen manier verwerken
‘Onze zoon en dochter reageerde verschillend toen we ze vertelden dat we gingen scheiden. Mijn zoon liet het vooral in het begin gewoon over zich heen komen.
Als ik vroeg: ‘hoe vind je het eigenlijk?’, was zijn antwoord dat hij het vooral ‘onhandig’ vond om steeds met spullen te moeten slepen. Hij kijkt praktisch naar de wereld: daarin lijkt hij op zijn vader.’
‘Mijn dochter beleefde het veel meer met haar gevoel. Een gevoelsmens, net als haar moeder. Ze vertelde me dat ze opgelucht was, dat ze het gevoel had dat haar leven ‘nu pas echt’ begon. Dat vond ik confronterend.
Ze heeft veel meer doorgehad en doorvoeld dan ik me tijdens ons huwelijk realiseerde. Hoe ik wanhopig probeerde de tekortkomingen van hun vader op te vangen.
Maar ook hoe ik het daarin te veel voor hem op nam en mijn kinderen zo ook het recht op teleurstelling over een onbereikbare vader ontnam.’
‘Mijn kinderen proberen allebei een eigen weg te vinden in de relatie met hun vader. Mijn dochter spreekt in een kopgroep andere kinderen met een ouder met een ggz-diagnose. En onder begeleiding van een systeemtherapeut leert ze samen met haar vader hoe ze miscommunicatie kunnen voorkomen.
Mijn zoon kreeg al begeleiding vanuit jeugdzorginstelling Prodeba, die hem helpen bij het ontwikkelen van zijn sociale vaardigheden zelfredzaamheid. Hij doet het goed. Ik denk dat het helpt dat hij zo vroeg zijn diagnose heeft gekregen.’
De toekomst: samen ouders van onze dochter en zoon
‘Mijn ex en ik zijn geen partners meer, maar wel samen ouders van onze dochter en zoon. Het lastigste vind ik om de verantwoordelijkheid die ik voel voor zijn rol als vader los te laten. Om hem niet meer uit te leggen dat hij misschien toch beter even langs kan komen op de verjaardag van zijn kind.
Om niet meer in te springen op momenten waarop ik denk dat hij een steek laat vallen.’
‘De andere kant is dat mijn kinderen twee heel verschillende ouders met twee heel verschillende belevingswerelden en opvoedstijlen meekrijgen. Dat heeft iets heel moois. Ik heb autisme ook nooit gezien als iets wat alleen maar negatief kan uitpakken.
Mensen met autisme zijn van nature zo puur en nemen de wereld heel ongefilterd waar. Ze zien waarom mensen doen wat ze doen en wat er daaronder werkelijk speelt. Dat is een grote kracht. Als je daar als niet-autist voor open staat, dan kun je daar veel van leren.’
‘Ook mij heeft dit proces uiteindelijk veel gebracht. Het heeft me pijn gekost, natuurlijk; ik ben boos geweest en ik heb veel verdriet gehad. Maar ik heb óók goed leren kijken naar mijn eigen patronen. Ik heb geleerd hoe je de ander kunt zien zonder te oordelen.
Hoe je je eigen ego opzij kunt zetten zonder jezelf klein te maken. Uiteindelijk hebben mijn ervaringen met autisme me dichterbij mezelf gebracht. Dichterbij wie ik zelf ben.’
Tips van Monique over omgaan met een partner met autisme
1. Vraag hulp: al tijdens de relatie
‘Je hoeft het niet alleen te doen. Denk ook niet dat je het alleen kán. Ik had tijdens ons huwelijk meer hulp en begeleiding moeten vragen. Met hulp denk ik dat het echt wel mogelijk is om een oké huwelijk te hebben als een van de twee autisme heeft.
Maar dat vraagt openheid en communicatie en daar heb je hulp bij nodig, dat kun je niet samen. Én je moet je het allebei willen. Als dat zo is, dan is er heel veel mogelijk, daar ben ik van overtuigd.’
2. Geef het kind recht op zijn eigen emoties
‘Kinderen hebben het recht om hun eigen gevoelens te hebben over hun autistische ouder en om die te uiten. Laat kinderen zeggen wat ze voelen. Ook al kan de autistische vader (of moeder) daar niks mee: je hebt wel het recht om het te voelen en het uit te spreken. Vaak zie je dat de ouder daar tóch anders op reageert dan je verwacht.’
3. Als er toch een scheiding plaatsvindt: zoek een mediator
‘Kijk of je een mediator kunt vinden die verstand heeft van autisme, dat is heel belangrijk. Want het is toch anders communiceren: degene zonder autisme zit met zoveel emotie en gevoel en die ander kan dat veel zakelijker en feitelijker.
Ik zou ook willen dat ik meer de tijd had genomen. Ik zat te veel in de emotie, dat is niet goed geweest. Ook daarom is een mediator zo belangrijk.’
4. Een kind met autisme: vraag dóór
‘Ik denk dat je snel overschat hoe het met een kind met autisme werkelijk gaat. Dat het weliswaar goed lijkt te gaan maar dat er in de diepte toch heel veel gebeurt. Dus vraag aan je kind: wat heb je nodig? En zoek daarbij de juiste begeleiding die jullie en je kind daarin kan ondersteunen. Geef ze de ruimte voor hun eigen gevoel. Dat geldt natuurlijk ook voor kinderen zonder autisme.’
5. Laat je gevoelens toe en durf ze te uiten
‘Die eerste periode na een scheiding is verwarrend. Van de ene kant voel je je misschien bevrijd, maar qua gevoel ben je nog helemaal niet los van de ander. Bij ons was er nog steeds wel heel veel liefde. Dan moet dan een weg vinden.
Probeer alle emoties die je voelt toe te laten en te uiten. Dat is niet altijd leuk, maar je moet er wel doorheen. Toen wij net uit elkaar waren, nam mijn buurvrouw me mee naar de kerk. Ik zat daar en ik brak volledig. Ik heb zó moeten huilen!
Alle ingehouden opgekropte emoties vonden eindelijk een weg naar buiten. Doodeng was dat. Maar ik kon het weer toelaten. Ik mocht weer voelen.’
6. Voor het welzijn van de kinderen: praat respectvol over de ander
‘Wees open, eerlijk en spreek respectvol over de ander. Het komt echt naar je terug als je dat niet doet. Probeer partnerschap en ouderschap los te zien van elkaar. Jouw eigen verdriet is jouw stuk.
Dat moet je zelf verwerken. Maar vraag jezelf af wat voor de kinderen het beste is: dat is níet twee ouders die vijandig met elkaar blijven omgaan.’
Gerelateerde informatie
In de kennisbank van Ouderpeilpunt vind je honderden blogs met handige tips en adviezen. Heb je deze blogs al gelezen:
- Relatieproblemen ouders en een kind met ADHD of autisme?
- Wat is een vechtscheiding?
- Welke hulp kunnen ouders vragen bij een (v)echtscheiding?
Wil je jouw verhalen delen?
Wil je, als ouder, jouw zorgen en verhaal delen met andere ouders en tips van anderen krijgen? Meld je aan bij Ouderpeilpunt ouderportaal. Als ouder sta je er niet alleen voor. Er zijn veel ouders die dezelfde uitdagingen tegen komen. Via het Ouderpeilpunt ouderportaal deel je jouw ervaringen met andere ouders. Het ouderportaal is de plek waar ouders elkaar vinden voor steun en advies. In een afgeschermde en veilige omgeving vind je een luisterend oor van lotgenoten.