Wat is kindermishandeling?

Wat is kindermishandeling? De Rijksoverheid gebruikt de volgende definitie: ‘Kindermishandeling is elke vorm van mishandeling die voor een kind bedreigend of gewelddadig is. Dus niet alleen lichamelijk geweld, maar ook bijvoorbeeld emotionele mishandeling of verwaarlozing vallen eronder.’ 

Fysieke, emotionele of seksuele mishandeling van kinderen kan voorkomen binnen en buiten het gezin. Bijvoorbeeld op school, in de jeugdzorg, binnen de kerk of de moskee of op een sportclub. Dit artikel gaat over mishandeling binnen het gezin.

Definitie kindermishandeling

Wat is kindermishandeling volgens de wet? In de Jeugdwet (2015) staat kindermishandeling als volgt beschreven:  

Kindermishandeling is elke vorm van, voor een minderjarige bedreigende of gewelddadige interactie van fysieke, psychische of seksuele aard, die de ouders of andere personen ten opzichte van wie de minderjarige in een relatie van afhankelijkheid of van onvrijheid staat, actief of passief opdringen, waardoor ernstige schade wordt berokkend of dreigt te worden berokkend aan de minderjarige in de vorm van fysiek of psychisch letsel.

Wat is de meldcode kindermishandeling?

De meldcode Huiselijk geweld en kindermishandeling is een hulpmiddel voor professionals, zoals leraren, hulpverleners of pedagogisch medewerkers. Het is een richtlijn die in 5 stappen bepaalt of het nodig is om een melding te doen bij Veilig Thuis, of dat de professional zelf voldoende hulp kan inzetten.  

Als een medewerker vermoedens heeft van kindermishandeling is hij of zij verplicht om de stappen van de meldcode te doorlopen.

Verschillende vormen van kindermishandeling

Er bestaan 5 vormen van kindermishandeling: fysieke kindermishandeling, emotionele kindermishandeling, verwaarlozing, huiselijk geweld en seksueel geweld.

Fysieke kindermishandeling

Fysieke mishandeling betekent dat er lichamelijk geweld wordt gebruikt. Bijvoorbeeld: als een kind (of een volwassene) wordt geslagen, geschopt, gekrabd, gebeten of geknepen.

Emotionele kindermishandeling

Van emotionele (of psychische of geestelijke) mishandeling is sprake als iemand door een ander persoon wordt gekleineerd, geïntimideerd, onder druk wordt gezet of gepest. Bijvoorbeeld: een kind (of een volwassene) wordt steeds opnieuw uitgescholden, bang gemaakt of bedreigd. 

Bij mishandeling denk je vaak als eerste aan fysiek geweld. Maar het gevolg van emotioneel of psychisch geweld kan net zo heftig zijn.

Wat is kinderverwaarlozing?

Ook verwaarlozing van een kind is een vorm van kindermishandeling. Je kunt onderscheid maken tussen lichamelijke en psychische verwaarlozing. Lichamelijke verwaarlozing betekent dat een kind niet de dagelijkse verzorging krijgt die het nodig heeft. Hij of zij krijgt bijvoorbeeld niet genoeg te eten of te drinken of geen goede warme kleren als het koud is. 

Psychische of emotionele verwaarlozing betekent dat een kind te weinig liefde en positieve aandacht krijgt. Bijvoorbeeld: het kind wordt weinig geknuffeld, er is weinig warmte of geborgenheid, of een kind wordt steeds afgewezen als het om steun of aandacht vraagt.

Huiselijk geweld

Als je als kind vaak heftige ruzies of geweld tussen je ouders (of opvoeders/verzorgers) ziet, dan is dat ook een vorm van kindermishandeling. De impact daarvan is namelijk heel groot.

Seksueel geweld

Onder seksueel geweld vallen bijvoorbeeld aanranding, verkrachting of seksueel misbruik. Het gaat over seksuele handelingen die iemand onder dwang doet of waarnaar hij/zij gedwongen moet kijken.  

Wat zijn de oorzaken van kindermishandeling?

Ontstaan kindermishandeling

Er zijn verschillende risicofactoren die de kans groter maken dat er thuis kindermishandeling plaatsvindt, zoals: 

• problemen tussen ouders
• psychische problemen bij een of beide ouders
• een ouder heeft zelf kindermishandeling meegemaakt
• alcohol- of drugsverslaving van de ouder(s)
• werkloosheid, armoede of schulden
• slechte huisvesting
• ziekte of psychische problemen bij het kind 

Het is natuurlijk niet zo dat alle ouders die aan deze risicofactoren voldoen hun kind mishandelen. Het zijn kenmerken die iets vertellen over de aanwezigheid en de hoeveelheid van stress en problemen, die in sommige gevallen kunnen leiden tot mishandeling.

Wat is het probleem van kindermishandeling?

 Er zijn maar weinig ouders die moedwillig hun kind willen mishandelen. Het is een opeenstapeling van dingen. Agressief gedrag ontstaat vaak door een combinatie van frustratie en een gevoel van onmacht. Natuurlijk moeten daders veroordeeld worden als er sprake is van ernstige mishandeling. Maar belangrijker nog is dat er op tijd hulp wordt gezocht. Dan kunnen problemen worden aangepakt en kan worden voorkomen dat kinderen het slachtoffer worden.

Wat is de straf voor kindermishandeling?

Emotionele mishandeling is helaas nog niet apart strafbaar. Fysieke mishandeling wel. De straf kan variëren van 40 uur taakstraf tot 4 jaar gevangenisstraf. De straf hangt af van hoe ernstig de mishandeling was.

Kindermishandeling tot welke leeftijd?

Als een kind 18 wordt, is het officieel volwassen. Vanaf 18 spreek je niet meer van kindermishandeling maar van mishandeling.

Kindermishandeling cijfers

Hoeveel kindermishandeling per jaar?

Hoe vaak komt kindermishandeling in Nederland voor? Jaarlijks zijn ongeveer 119.000 kinderen (tot 18 jaar) slachtoffer van mishandeling. Dat is gemiddeld 1 kind per schoolklas. Het gaat dan over alle vormen van kindermishandeling bij elkaar opgeteld. In 2020 gaf ook 20 procent van de jongeren (tussen de 16-24 jaar) aan dat ze te maken hebben gehad met huiselijk geweld. Dat is 1 op de 5 jongeren. 

Welke vorm van kindermishandeling komt het meest voor? Van alle vormen van kindermishandeling komt verwaarlozing het meest voor. Het Nederlands Centrum Jeugdgezondheid schat dat 8,1 procent te maken krijgt met lichamelijke verwaarlozing, en 8,4 procent met emotionele verwaarlozing. 

Gevolgen van kindermishandeling op latere leeftijd

Wat zijn de gevolgen van kindermishandeling op latere leeftijd? Als je als kind een vorm van kindermishandeling hebt meegemaakt, is de kans veel groter dat je als volwassene te maken krijgt met psychologische problemen (bijvoorbeeld depressie of angsten). Een derde van de mensen die psychologische hulp zoekt, had als kind te maken met een vorm van mishandeling. 

Kindermishandeling kan ook leiden tot bijvoorbeeld een ontwikkelingsstoornis, PTSS en verslavingen. Slachtoffers van kindermishandeling krijgen later soms opnieuw te maken met gewelddadige situaties, omdat ze niets anders kennen. 

Als je meer wilt lezen of hulp nodig hebt, kijk dan eens op de Academie voor Herstel en Ervaringsdeskundigheid. Daar vind je verhalen van anderen en kun je met lotgenoten in contact komen. Heb je hulp nodig? Kijk dan op deze pagina van de SlachtofferWijzer om de hulp te vinden die voor jou het beste is. 

Je kunt jouw zorgen of je verhaal over kindermishandeling ook delen met andere ouders op het ouderportaal. Hier vind je veel ouders met dezelfde uitdagingen. Het ouderportaal is de plek waar ouders elkaar vinden voor steun en advies. In een afgeschermde en veilige omgeving vind je een luisterend oor van lotgenoten.