Wat zijn de kenmerken en symptomen van een kind met ADHD?

Vind je dat je kind erg druk is? Of moeilijk de aandacht ergens bij kan houden? Vraag je je wel eens af of hij of zij ADHD heeft? Welke kenmerken heeft een kind met ADHD? Welke symptomen horen bij ADHD? In dit artikel bieden we je een overzicht van de kenmerken en symptomen van ADHD. En waar je kunt zoeken voor meer informatie en hulp.

Wat is ADHD?

ADHD staat voor Attention Deficit Hyperactivity Disorder. In het Nederland staat dat voor aandachtekortstoornis met hyperactiviteit. De naam ADHD geeft veel informatie. Iemand met ADHD heeft vaak problemen om ergens de aandacht bij te houden. Het heeft ook te maken met hyperactief en impulsief gedrag. Als je daar niet af en toe maar dagelijks last van hebt, kan het zijn dat je ADHD hebt. De hersenen van een kind met ADHD reageren sneller op prikkels. Dat maakt dat jouw kind sneller afgeleid is en moeite heeft met concentreren.

Welke kenmerken passen bij een kind met ADHD?

Er zijn een aantal kenmerken die erop kunnen duiden dat je kind ADHD heeft. We hebben de belangrijkste op een rij gezet. Let op, al deze zaken hoeven helemaal geen probleem te zijn. Vaak hoort bepaald gedrag bij het opgroeien. Heel veel kinderen zijn wel eens te druk of onrustig. Heel veel kinderen zijn wel eens snel afgeleid. Maar als het elke dag voorkomt, is het goed erbij stil te staan en actie te ondernemen.

Concentratieproblemen

Je kind vindt het moeilijk zich te concentreren? Als het met huiswerk bezig is bijvoorbeeld, vind je kind het erg moeilijk om stil te zitten en alle opgaves af te maken. Als er op school wordt voorgelezen of er iets uitgelegd wordt, blijft je kind niet rustig zitten.

Zie ook: Heeft jouw kind moeite om zich te concentreren op school?

Je kind is erg druk: hyperactief

Als je kind vrijwel dagelijks erg druk is, noemen ze dat ook wel hyperactief. Je kind is niet gewoon actief maar hyperactief. Dit kost je kind veel energie. Ook voor mensen in de omgeving kan dit veel energie kosten.

Zie ook: Mijn kind is druk: de relatie met ADHD

Moeite om aandacht erbij te houden

Het lukt je kind niet om de aandacht er bij te houden. Je leest bijvoorbeeld een boekje voor en hij/zij rent alweer achter de kat aan. Of je kijkt samen TV, en je kind wil altijd maar zappen van het ene naar het andere kanaal.

Niet goed kunnen luisteren

Het kan zijn dat je merkt dat je kind niet goed luistert. Je vraagt wat en er komt geen reactie. Of hij/zij weet niet meer terug te halen wat je een paar minuten geleden hebt afgesproken.

Zie ook: Mijn kind heeft ADHD en luistert niet, wat kan ik doen?

Moeite om taken af te maken

Schoolwerk maar ook taken thuis kunnen een grote opgave zijn voor je kind. Als je hebt afgesproken dat hij de kamer stofzuigt, laat hij/zij halverwege de stofzuiger links liggen en vliegt naar buiten om te voetballen. Of je dochter helpt je de was op te vouwen, maar pakt haar mobiel er steeds bij.

Zie ook: Mijn kind met ADHD heeft moeite om taken af te ronden: handige tips

Regelmatig spullen kwijt zijn

Kenmerkend voor een kind met ADHD is dat het regelmatig zijn/haar spullen kwijt is. De sleutels, de schooltas, de schoolboeken, de sportschoenen, je kind kan het ineens kwijt zijn. In een onnadenkende bui kan het overal beland zijn. Of het is buitenshuis ergens blijven liggen.

Zie ook: Mijn kind is altijd zijn spullen kwijt, komt dat door ADHD?

Snel afgeleid zijn

Als je snel afgeleid bent, kan dat in samenhang met andere symptomen ook op een dieperliggend probleem wijzen. Snel afgeleid zijn, kun je merken aan een gesprek bijvoorbeeld. Je wilt iets met je kind bespreken, maar dat is lastig omdat je kind het gesprek alle kanten laat opvliegen. Je kind heeft van alles aan het hoofd, ziet en hoort alles om zich heen, en reageert daar ook meteen op.

Vaak iets vergeten

Merk je dat je kind vaak iets vergeet, een afspraak of een schoolopdracht? Dat kan lastig zijn voor de ontwikkeling op school, voor afspraken bij de sport maar ook thuis. Zoals in dit voorbeeld.

Tom (10) zit op basketbal. Elke donderdag op de training vertelt de trainer hoe laat ze zaterdag aanwezig moeten zijn. Een dag later is Tom het steevast vergeten. Als zijn moeder vraagt hoe laat hij er moet zijn zaterdag, verzint hij snel iets. Dan komt hij of te vroeg of te laat bij de club. Als hij te laat is, moet hij eerst wissel zijn. Dat vindt Tom erg vervelend, hij heeft steeds minder animo voor basketbal.

Zie ook: Is jouw kind vergeetachtig: relatie met ADHD 

Wiebelen en wriemelen

Zit je kind vaak en veel te wiebelen en te wriemelen? Voor sommige kinderen is het heel moeilijk om stil te zitten. Ze bewegen veel met handen of voeten, ze draaien op hun stoel en kunnen niet stil zitten. Ze pakken dingen beet en draaien het in het rond.

Zie ook: Mijn kind draait en wiebelt en kan niet stilzitten: de relatie met ADHD

Geen rust nemen

Een kenmerk dat je ook bij ADHD ziet, is voortdurend bezig zijn. Het kan zijn dat je kind geen rust wil nemen en altijd in de actiestand staat. Doordraven zou je het ook kunnen noemen. Niet voor niets wordt ADHD ook wel ‘Alle Dagen Heel Druk’ genoemd.

Zie ook: Komt jouw kind moeilijk tot rust en heeft het moeite met ontspannen?

Onrust

Bij oudere kinderen met ADHD zie je dat ze onrustig zijn en zich moeilijk kunnen ontspannen. Het lijkt alsof er niets is wat tot ontspanning kan leiden in het hoofd en het lichaam. Je kind is er wel naar op zoek, maar de onrust blijft. Ondanks dat het ontzettend moe is.

Veel praten

Praat je kind veel? Is het veel en graag aan het woord? Misschien zie je dat je kind in het gesprek altijd de boventoon wil voeren. Het kan ook leiden tot anderen afkappen in het gesprek, tot het woord opeisen en kwaad worden als iemand je wil onderbreken.

Zie ook: Mijn kind praat veel: hoe ga je hier mee om?

Moeite om op de beurt te wachten

Veel (willen) praten, kan er ook toe leiden dat je kind het op school moeilijk vindt om de beurt af te wachten. Terwijl een ander aan het woord is, steek jouw kind ongeduldig de vinger omhoog en probeer je op alle manieren de aandacht van de juf of meester te krijgen.

Zie ook: Kan je kind niet op zijn/haar beurt wachten: de relatie met ADHD

Komt het gedrag van je kind misschien door de omgeving?

Als je kind zich druk gedraagt, kijk dan ook altijd naar de omgeving. Hoe heb je het thuis georganiseerd, is daar voldoende rust en een positieve sfeer voor je kind? Hoe is het op school? Is de klas daar overvol en heeft de leerkracht nauwelijks tijd voor individuele aandacht? Ligt er een druk om steeds flink te presteren op alle vlakken? Wat doet je kind in zijn vrije tijd? Altijd maar achter het scherm? Of is er ook tijd voor beweging?

In de omgeving van het kind kan ook genoeg spelen waardoor je kind zich druk gedraagt. Het gedrag dat je kind laat zien, hoeft niet te duiden op een probleem bij je kind. Het kan ook een reactie zijn op problemen in de omgeving. Wil je hier meer over weten, lees dan dit artikel van twee deskundigen.

Kun je een online zelftest op ADHD doen? Ja dat kan

Heb jij het idee dat je kind ADHD heeft en wil je graag samen met je kind werken aan een vermindering van de klachten? Dan kun je een zelftest doen op internet: deze test bevelen we dan aan.

De zelftest is een eerste stap. Je kunt de zelftest zelf invullen. Met de uitkomsten kun je eventueel nader onderzoek laten doen via je huisarts of het CJG.

Een zelftest is voor je kind niet belastend, want jij vult zelf de vragenlijst in. Voor online ADHD testen is de leeftijd van je kind belangrijk. De symptomen kunnen namelijk per leeftijd verschillen, zoals hieronder beschreven.

Zoek hulp als de zelftest tot zorgen leidt

Met een online zelftest kun je geen ADHD vaststellen. Het geeft wel een goed idee of er meer onderzoek nodig is. Als de test je niet geruststelt, denk dan eerst aan iemand die je vertrouwt op de school van je kind. Is er een leerkracht die je kunt spreken? Of is er op school een jeugdarts (van de GGD) of een schoolmaatschappelijk werker?

Je kunt ook terecht op het consultatiebureau, voor jonge kinderen. En er is misschien een CJG (Centrum voor Jeugd en Gezin) in je gemeente. Natuurlijk is er altijd de huisarts waar je terecht kunt. Je hebt een deskundige nodig die je verder kan helpen en zo nodig kan verwijzen naar een expert. Een expert kan verder onderzoek doen naar waar het gedrag van je kind vandaan komt.

Om je alvast voor te bereiden op verder onderzoek, kun je een checklist over je kind bijhouden. Als onderdeel van verder onderzoek, krijg je vaak een ADHD observatielijst mee.

Symptomen per leeftijdsgroep

Per leeftijdsgroep zijn er weer iets andere kenmerken of symptomen die wijzen op ADHD.

ADHD symptomen bij kinderen van 2 jaar tot 4 jaar

ADHD is bij jonge kinderen nog moeilijk vast te stellen. Bij een kind rond 3 jaar, een peuter, kan het gedrag van je kind naar ADHD wijzen. Klimmen, rennen en door de kamer vliegen bijvoorbeeld, elke dag weer. Je kind is vaak heel erg druk. Maar druk gedrag kan ook gewoon komen door enthousiasme. Als je kind de wereld begint te ontdekken, is alles nieuw en spannend. Daarom is ADHD tot 4 jaar moeilijker vast te stellen.

ADHD bij kinderen van 4 jaar tot 6 jaar

Op deze leeftijd gaan kinderen voor het eerst naar school. Je krijgt te maken met bepaalde groepsnormen. In de kring zitten, wachten op je beurt, luisteren naar de juf/meester en andere kinderen. Dit is een grote verandering voor kinderen. Die verandering moeten ze een plek geven. ADHD vaststellen is daarom nog lastig. Bij kleuters uit ADHD zich door veel druk gedrag.

ADHD bij kind van 6 jaar tot 10 jaar

Vanaf de leeftijd van 6 of 7 jaar zijn ADHD symptomen beter te herkennen. Er wordt steeds meer van kinderen gevraagd. Daardoor komen concentratieproblemen tot uiting. Kinderen voelen vaak al dat dingen anders gaan dan bij bijvoorbeeld klasgenootjes. Dit kan ze snel emotioneel maken, boos of verdrietig bijvoorbeeld. Probeer dit altijd te bespreken, want op deze leeftijd kun je er al goed met je kind over praten. Als je hulp zoekt, kan dat in deze leeftijdsfase leiden tot medicijnen. Medicatie kan ervoor zorgen dat het beter gaat met je kind en zijn/haar ADHD.

ADHD bij kind van 12 jaar en ouder

Pubers of adolescenten hebben te maken met veel veranderingen die met de pubertijd te maken hebben. ADHD kan dan extra lastig zijn. Het komt ook op deze leeftijd tot uiting in druk gedrag en onrust. Je kind kan zich vaak innerlijk onrustig voelen, en daar concentratieproblemen mee krijgen. Het kan ook juist gebeuren dat een puber (deels) over deze problemen heen groeit. Voor deze leeftijdsfase zijn anders ADHD medicatie en/of gedragstherapie geschikt.

Kortom, zit je met vragen over ADHD?

ADHD kan dus met een probleem bij je kind te maken hebben, maar het gedrag kan ook gewoon iets tijdelijks zijn, iets dat hoort bij de leeftijdsfase. Het kan ook komen omdat je kind last heeft van onrust of stress in de omgeving. Daarom is het beter voorzichtig te zijn met de diagnose ADHD. Praat erover met mensen die je vertrouwt, op school of met je huisarts.

Gerelateerde informatie

In de kennisbank van Ouderpeilpunt vind je honderden blogs met handige tips en adviezen. Heb je deze blogs al gelezen:

• ADHD en sport: hoe gaat dat met jouw kind?
• ADHD in het gezin: heb ik het als ouder ook?
• Het dagelijks leven met een kind met ADHD

Wil je sparren over ADHD?

Wil je jouw zorgen en verhaal over ADHD delen met andere ouders en tips van anderen krijgen? Meld je aan bij Ouderpeilpunt ouderportaal. Als ouder van een kind met ADHD sta je er niet alleen voor. Er zijn veel ouders die dezelfde uitdagingen tegen komen. Via het Ouderpeilpunt ouderportaal kun je je ervaringen delen met andere ouders. Het ouderportaal is de plek waar ouders elkaar vinden voor steun en advies. In een afgeschermde en veilige omgeving vind je een luisterend oor van lotgenoten.

Naar het Ouderportaal