Als je autistische kind agressief is op sommige momenten, is dit een punt van zorg voor jou als ouder. Hoe moet dat in het contact met anderen kinderen? En in je eigen gezin? En hoe ziet de toekomst eruit voor je kind? In dit artikel gaat het over 10 oorzaken van agressie bij kinderen met autisme. En over 5 tips voor jou als ouder om het agressieve gedrag te begeleiden.
Voordat je verder leest: we snappen dat het ontzettend lastig is wanneer je kind agressief gedrag vertoond en dit uit door te slaan of zich af te reageren. Je wilt je kind niet tekort doen. Maar in sociale situaties levert het gedrag problemen op.Wij zijn Ouder Peilpunt. Dé plek waar we ouders met een kind met gedragsproblemen of een stoornis de weg wijzen. Zodat zij zelf de volgende stap kunnen zetten in wat het beste is voor hun kind. Mocht je jouw verhaal willen delen met andere ouders meld je dan voor het Ouderportaal.
Hoe uit agressief gedrag zich bij een autistisch kind?
Agressie bij een kind met autisme kan zich op verschillende manieren uiten. Geen kind is immers hetzelfde. Manieren zijn:
- Driftbuien
- Totaal over de rooie gaan (bijvoorbeeld schreeuwen en smijten)
- Niet meer benaderbaar zijn (je krijgt geen contact meer met je kind)
- Op de grond gaan liggen (je krijgt je kind niet meer in de benen)
- Slaan: je kind slaat zichzelf of anderen
Waarom kan een autistisch kind agressief reageren?
Agressie en autisme, hoe zit dat eigenlijk? Waarom zie je vaak dat autistische kinderen boos worden of agressief reageren.
1. Agressie om je te ontladen
Als je autisme hebt, krijg je alle prikkels haarscherp binnen. Ook details die aan een ander voorbijgaan, worden opgemerkt. Al die prikkels leiden bij een autistisch kind sneller dan bij een ander tot overprikkeling. Dat kan zich uiten zoals hierboven beschreven. De agressie die het kind laat zien, is een manier om zich te ontladen.
2. Agressie omdat je de situatie niet begrijpt
Je kind kan agressief worden als het de sociale situatie of de omgeving niet begrijpt. Bijvoorbeeld: je kind merkt dat de ander wat van hem wil, maar hij begrijpt niet wat.
3. Agressie omdat de ander je niet begrijpt
Je kind kan moeite hebben zich te uiten. Hij of zij kan mogelijk niet duidelijk maken welke behoeften, wensen, verwachtingen en gevoelens hij of zij heeft. Dat leidt tot frustratie en mogelijk agressie.
4. Met agressie krijg je aandacht
Als je kind zijn of haar echte behoeften en echte gevoelens niet weet te uiten, kan het agressief reageren om toch aandacht en contact te krijgen. Agressie is dan een vorm van communicatie. Je kind kan ook blijven hangen in dit gedrag, omdat het altijd heeft gewerkt tot nu toe.
5. Agressie door overgevoeligheid
Je kind wordt agressief door overgevoeligheid voor bepaalde prikkels. Dan kun je denken aan harde geluiden, te fel licht, veel mensen, wind, aanraking of geuren. Ook specifieke details van voorwerpen of situaties kunnen leiden tot overprikkeling. Omgekeerd komt trouwens ook veel voor: kinderen met autisme kunnen ook ‘ondergevoelig’ zijn voor prikkels. Dan kunnen ze bijvoorbeeld uren te dicht op de tv zitten zonder dat ze merken dat dit veel energie kost. Of ze merken temperatuurschommelingen niet.
6. Agressie door verveling
Het kan zijn dat kinderen met autisme zichzelf niet kunnen bezighouden. Ze hebben moeite om vrije tijd in te vullen. Ook dat kan leiden tot frustratie en agressie.
7. Agressie door verwachtingen van anderen
Voor een ander is het soms lastig in te schatten wat je kind wel of niet kan. Dat kan leiden tot een te lage verwachting of juist een te hoge verwachting. Als je kind te hoge eisen opgelegd krijgt, kan het gefrustreerd en agressief raken. Bij te lage eisen kan het verveeld en daardoor ook weer agressief raken.
8. Agressie om rituelen
Veel kinderen met autisme hebben iets waar ze zich helemaal in verliezen, waar ze heel graag mee bezig zijn. Dat heet een preoccupatie of fiep. En autistische kinderen kunnen een ritueel hebben, wat soms kan leiden tot een (dwang)handeling. Als je daar als ouders paal en perk aan stelt, kan dit je kind agressief maken.
9 Agressie door verandering van plan
Je kind heeft veel behoefte aan voorspelbaarheid en structuur. Als er dan toch een verandering is in het plan of als er iets onverwachts gebeurt, leidt dat tot stress bij je kind en mogelijk agressie.
10. Agressie door angst voor ‘gewone’ dingen
Wat voor mensen zonder autisme heel gewoon is, kan door jouw kind met autisme heel anders beleefd worden. Als je autisme hebt, kun je angst hebben voor ‘gewone’ dingen of situaties. Zoals bij Dave.
Dave wil niet wandelen. Zijn moeder (Ria) wandelt met de hond en wil Dave meenemen. Dave heeft dat eenmaal gedaan en kwam totaal van slag terug. Na veel gesprekjes en tekeningen van Dave is de moeder van Dave erachter. Dave is bang voor de twee grote populieren in het park. Ria bedenkt een andere route, legt dit uit aan Dave en het probleem is opgelost. Dave gaat nu met plezier mee.
Welke tips zijn er om agressief gedrag te voorkomen?
Wat kun je als ouders doen om agressief gedrag bij je kind te voorkomen? Je ziet dat het gedrag van jouw autistische kind vaak voortkomt uit een vorm van overprikkeling, onbegrip of een gebrek aan structuur. Hoe beter je jouw kind leert kennen, hoe beter je hem of haar helpt. Vergeet niet: een autistisch doet dit niet expres. In zijn waarneming van de wereld werkt het simpelweg anders. Verzet je niet tegen deze waarneming. De kunst is dat je er mee om leert te gaan. Een paar handige tips:
Tip 1: ondertitelen
Als ouder help je je kind door de wereld voor hem of haar te ondertitelen. Zeg bijvoorbeeld: ‘Ik zie dat jij boos bent, want je wordt rood. Je bent boos, omdat je geen toetje wil eten.’ Je kind heeft geen idee wat er gebeurt en is driftig. Door als ouder te benoemen wat je ziet en uitleg te geven hieraan, daalt de emotie van je kind. Je maakt de situatie duidelijk. Zo geef je betekenis aan emoties en sociale situaties.
Tip 2: slaan op een kussen
Als je kind slaat, moet de boosheid eruit. Laat je kind boos zijn, maar begrens zijn of haar gedrag. Geef hem een kussen. Laat zien dat het goed is dat hij zijn boosheid ontlaadt zonder zichzelf of een ander te slaan. Misschien zijn er ook andere manieren die beter passen bij je kind om zich te ontladen.
Tip 3: zorg voor ontprikkeling
Zorg dat na een stressvolle gebeurtenis, er een tijdje niks op het programma staat voor je kind. Rust en vertrouwde, veilige dingen zijn belangrijk voor je kind om te kunnen ontprikkelen.
Tip 4: communiceer duidelijk en congruent
Vertel vooraf duidelijk aan je kind wat er staat te gebeuren elke dag en hoe de tijdsplanning is. Herinner je kind door de dag heen aan die tijden. Verander je verhaal niet, houd je aan de afspraken. Zeg wat je doet, doe wat je zegt. Gebruik geen ironie, maak geen woordgrapjes. Dit vinden autistische kinderen lastig. Ze lezen de boodschap achter je woorden niet. Ze horen wat je letterlijk zegt.
Tip 5: leer de handleiding van je kind kennen
Het vraagt geduld van jou als ouder om je kind goed te leren kennen. Het heeft moeite om zichzelf te uiten, dus zul jij de handleiding moeten vinden en er een mouw aan passen. Zoals in het voorbeeld van Dave en de populieren.
Gerelateerde informatie
In de kennisbank van Ouderpeilpunt vind je honderden blogs met handige tips en adviezen. Heb je deze blogs al gelezen:
- Mijn kind slaat: wat moet ik doen + de relatie met autisme
- Komt jouw kind moeilijk tot rust en heeft het moeite met ontspannen?
- Wat is de rol van ouders bij een kind met autisme?
Wil je sparren over autisme?
Wil je jouw zorgen en verhaal over autisme delen met andere ouders en tips van anderen krijgen? Meld je aan bij het Ouderpeilpunt ouderportaal. Als ouder van een kind met autisme sta je er niet alleen voor. Er zijn veel ouders die dezelfde uitdagingen tegen komen. Via het Ouderpeilpunt ouderportaal deel je jouw met andere ouders. Het ouderportaal is de plek waar ouders elkaar vinden voor steun en advies. In een afgeschermde en veilige omgeving vind je een luisterend oor van lotgenoten.
