Het ging al jaren moeilijk op de basisschool, maar – gelukkig! – het eind is in zicht: je kind zit in het laatste jaar. En dan gaat het toch nog mis. Je kind valt uit in groep 8. Wat nu? Thuis houden voor die laatste maanden? Toch overstappen naar speciaal onderwijs? Wij zetten op een rij wat de mogelijkheden zijn.
1. Het gaat mis op school
De school belt. Je kind is niet meer te handhaven in de klas. Vlak voor de eindstreep, in groep 8, komt je kind thuis te zitten. Het overkwam Lisa met haar zoon Rian. “Rian is druk. Dat was al zo van kleins af aan, zelfs toen hij nog in mijn buik zat. Daarbij is het een heel onzeker mannetje en ook nog hoogbegaafd.
Een hoop uitdagingen. Op een dag in groep 8 kwam alle frustratie er in een keer uit. De juf zei: ik ga je ouders bellen. Rian wilde dat niet. Hij pakte een krukje en hield dat dreigend boven zijn hoofd, alsof hij ermee wilde gaan gooien. De school besluit: hij wordt geschorst. Zo valt mijn kind uit in groep 8.”
2. Mijn kind komt thuis te zitten
De schorsing was eind september, negen maanden voor de eindstreep. Rian kon niet terug naar zijn oude school, maar hem thuis houden was ook geen optie. Rian werd niet blij van het thuiszitten, zegt zijn moeder, en bovendien: thuisblijven mag niet als kind van een basisschool.
3. Leerplicht
Alle kinderen tussen 5 en 16 jaar die in Nederland wonen zijn leerplichtig. Ouders en verzorgers zijn strafbaar als zij hun kind thuis houden. De leerplichtambtenaar van de gemeente houdt hier toezicht op.
4. Vrijstelling van de leerplicht
Er zijn wel uitzonderingen. Soms kan een leerling tijdelijk geen onderwijs volgen vanwege een lichamelijke of psychische beperking. Dan is het mogelijk om een vrijstelling van onderwijs te krijgen. Deze leerlingen kunnen tijdelijk deeltijdonderwijs volgen. Hier lees je daar meer over.
5. Voor elk kind een passende plek
Als je kind thuis komt te zitten, moet de huidige school ervoor zorgen dat je kind een passende plek krijgt. Dat kan ergens anders zijn óf op de eigen school, bijvoorbeeld met extra begeleiding. Dit is vastgelegd in de ‘zorgplicht’ voor scholen.
Een school kan een leerling dus niet zomaar naar huis sturen, ook al zit je kind in groep 8. Scholen werken samen met andere scholen in de regio om voor alle leerlingen een passende plek te vinden. Dat heet het samenwerkingsverband. Meer informatie hierover kun je vinden bij de rijksoverheid.
6. Vaker gedragsproblemen in groep 8
Goed om te weten: jouw kind is niet de enige die in groep 8 in de problemen komt. Dat blijkt uit een onderzoek van het Nederlands Jeugdinstituut (NJi). Van de leerlingen in het laatste jaar van het basisonderwijs geeft 12,6 procent zelf aan gedragsproblemen te hebben.
Jongens vertonen aanzienlijk vaker gedragsproblemen dan meisjes. In 2017 gaat het om 15 procent van de jongens en ruim 10 procent van de meisjes. Een deel hiervan kan mogelijk uitvallen. Dat vermeldt het onderzoek niet.
7. Wat is ongewenst gedrag?
Wat zijn precies die gedragsproblemen? Het betekent dat een kind regelmatig ongewenst gedrag vertoont dat voor anderen storend is. Dit gedrag wordt daarom ook wel externaliserend probleemgedrag genoemd. Hij of zij heeft weinig controle over de emoties. Voorbeelden van gedragsproblemen bij jonge kinderen zijn driftbuien en woedeaanvallen.
8. Uitval in groep 8 komt niet uit de lucht vallen
Een gedragsprobleem komt meestal niet ineens uit de lucht vallen. Toch gebeurt het dat een kind pas in het laatste jaar op de basisschool vastloopt. Zoals Rian. “Vanaf groep 5 liep het al niet lekker. In groep 7 hadden we hem bijna van school gehaald, maar op het laatst toch maar niet.
Dit was namelijk al zijn derde basisschool. Eén keer is hij overgestapt, omdat we zijn verhuisd en één keer omdat het niet klikte met de juf. We vonden het wat veel worden.”
Ester Batenburg, directeur van de Geelinckschool in Spijkenisse, een basisschool voor speciaal onderwijs, herkent dat. “Misschien dachten ouders in groep 4, 5, 6 en 7: we proberen het nog een jaar.
Soms wordt de beslissing ieder jaar uitgesteld en dan kom je in groep 8 en lukt het uiteindelijk toch niet. Of het kind valt uit door ingrijpende problemen in de thuissituatie. Denk aan ziekte, overlijden of een echtscheiding. Dat kan ook.”
9. Terug naar de oude school
Soms kan een kind, eventueel voor halve dagen, met individuele begeleiding in de klas terug naar de oude school. De school kan een expert inhuren vanuit het speciaal onderwijs, weet Batenburg. “Dan komt er iemand met praktijkervaring, die tips en ondersteuning kan bieden. Als een kind al 7,5 jaar op die school zit, wil je niet dat ze weg moeten. Je wilt dat ze het laatste schooljaar goed kunnen afsluiten.”
10. Kan je kind blijven zitten in groep 8?
Misschien lijkt het je het beste als je kind het jaar overdoet. Kan dat in groep 8? Dat verschilt per school. Er zijn geen landelijke regels voor overgaan en zittenblijven. Scholen zijn verplicht hun regels rond overgaan en zittenblijven te publiceren in een scholenplan. Daar lees je hier meer over. Als dat geen optie is en de school geen passend onderwijs kan bieden, zijn er allerlei mogelijkheden, zoals:
- naar een andere, reguliere school
- naar het speciaal onderwijs
- vervroegd naar de middelbare school
- een vorm van begeleid thuisonderwijs, met een optie om langzaam weer terug te keren in de klas.
11. Vervroegd naar het voortgezet onderwijs
Halverwege groep 8 alvast overstappen naar de middelbare school, kan voor sommige kinderen een betere optie zijn dan overstappen naar een andere basisschool. Ze kunnen daar een nieuwe start maken. Batenburg: “Soms is dat gunstiger dan overstappen naar een andere basisschool. Want wil je het je kind aandoen, twee keer overstappen in één jaar?”
12. Overstappen naar het speciaal onderwijs
Over het algemeen neemt het speciaal onderwijs geen late overstappers aan. Een jaar of zelfs minder is te kort om het kind te laten wennen aan de nieuwe manier van leren. “We kunnen de leerling dan net een beetje stabiliseren, maar meer niet”, zegt schooldirecteur Ester Batenburg.
Toch maken scholen soms een uitzondering. “Het is altijd maatwerk, elke situatie is anders. Een jongen met autisme die al halverwege groep 8 was hebben we vorig jaar toch laten komen. Het enige dat hij nodig had om het leren weer op te pakken was structuur. Het ging hartstikke goed.”
Dat geldt ook voor Rian, die na de kerstvakantie toch kon overstappen naar het speciaal onderwijs. Moeder Lisa: “Het speciaal onderwijs heeft twee instapmomenten. Na de zomer en in het nieuwe jaar.
Rian is een paar maanden thuis geweest en begon in januari op de nieuwe school.” Van dat thuiszitten ‘heeft hij wel een knauw gehad’. Maar eenmaal overgestapt, kreeg Lisa ‘een heel ander kind’.
“Ineens ging hij graag naar school en had hij geen buikpijn meer. Wat een geluk was dat. Ik zou het speciaal onderwijs bijna wel aan iedereen willen aanraden. Ze gaan er zo goed met kinderen om. De leerkrachten accepteerden Rian zoals hij was. Ze vertelden dat hij zo respectvol was naar hen toe. Op de oude school hoorden we hele andere verhalen over hem. Aan wie heeft het dan gelegen, vraag je je af, het kind of de school?”
Rian zit nu op een gewone middelbare school, waar hij het naar zijn zin heeft.
13. Rechten als ouder
Belangrijk om te weten: ouders hebben recht op informatie over de voortgang van hun kind op school en op inzage in het leerlingendossier. Kom je er niet uit met de school, dan zijn dit de stappen die je kunt nemen.
Bonus: twee tips van schooldirecteur Ester Batenburg:
- Denk niet te snel dat speciaal onderwijs altijd de oplossing is voor een half jaar, idealiseer het niet.
- Vraag je af wat het beste is voor jouw kind, niet alleen op dit moment, maar ook op de langere termijn. Probeer daarbij out of the box te denken; elk kind vraagt maatwerk. Er is niet een pasklare oplossing.
Heb jij een kind dat de laatste maanden van groep 8 niet meer terecht kan op zijn of haar oude basisschool? Wil je hierover in gesprek met andere ouders? Op ons Ouderportaal kun jij je ervaring delen en vragen stellen aan ouders die hetzelfde hebben meegemaakt. Meld je gratis aan.
Andere ouders lazen ook:
In gesprek met school? Met deze 10 tips van Janet sta je sterker
Welke soorten middelbare scholen er zijn en welke kies ik voor mijn kind?
