‘Kan je kind ook lachen?’ Een luchtig bedoelde opmerking van iemand die even op visite is. Maar jij voelt je er ongemakkelijk en onzeker door. Andere jonge kinderen lachen volop en maken contact met anderen. Ze reageren met een glimlach op de glimlach van een ander. Jouw kind niet. Sterker nog, je kind reageert sowieso nauwelijks als een ander contact zoekt. Ook jij als ouder hebt moeite om contact met je kind te leggen. Moet je je zorgen maken? Hoe ga je hiermee om?
Lisa heeft geen belangstelling
Allereerst een praktijkvoorbeeld van de moeder van Lisa.
‘Toen Lisa anderhalf was kon ze alleen maar serieus kijken. Lachen deed ze gewoon niet. Sowieso was Lisa erg op zichzelf. Als ik de kamer binnenkwam en haar riep, bleef ze gewoon met haar knuffel spelen. Ze keek niet eens op. Alsof ik er niet was. Toen Lisa wat ouder werd, wilde ik dolgraag dat Lisa een vriendinnetje kreeg om mee te spelen. Een vriendin van mij heeft een dochter van dezelfde leeftijd. Dus samen afgesproken en haar dochter kwam ook mee. Maar Lisa had geen enkele belangstelling.’
Moeite met contact: een kenmerk van autisme
De moeder van Lisa heeft hulp gezocht voor het gedrag van Lisa. Uiteindelijk bleek Lisa autisme te hebben. Ze hebben nu handvatten om ermee om te gaan. Hoe zit dat met autisme en moeite om contact te maken?
De eerste symptomen van autisme
Als je kind autisme heeft dan merk je daar in het begin niet veel van. De eerste tekenen van autisme worden vaak na 12 tot 18 maanden zichtbaar en hebben vooral te maken met hoe je kind contact maakt.
Normaal gesproken lacht je kind vanaf 12 maanden terug als je hem of haar lachend aankijkt. Zo leert je kind contact te maken en krijgt het oog voor de wereld om zich heen. Als je kind autisme heeft, is dit lastiger. Hij of zij reageert niet op een lachend gezicht of het roepen van zijn of haar naam. Vaak is de gezichtsuitdrukking van een kind met autisme vrij neutraal en geeft het weinig blijk van emotie.
Autisme vanaf de peutertijd: moeite om contact te maken
Als een kind met autisme ouder wordt, blijft het moeite houden met sociale contacten. Hoe kan dat?
- Je kind heeft moeite om prikkels te verwerken. De meeste mensen kunnen in het hoofd snel schakelen tussen belangrijke en niet belangrijke prikkels. Er zit een filter op. Bij autisme komt alles met dezelfde kracht binnen. Het hoofd zit dan al snel vol.
- Je kind kan verwachtingen niet ontcijferen. De meeste mensen hebben een sociale antenne en voelen aan wat anderen van ze verwachten. In de ochtend zeg je ‘goedemorgen’ bijvoorbeeld als je elkaar tegenkomt. Met autisme heb je deze verwachtingen die voor anderen vanzelfsprekend zijn niet vanzelf door.
- Je kind ziet de diepere lagen onder uitspraken niet. De meeste mensen hebben al snel door dat iemand een woordgrapje maakt. ‘Ik vind dit een supergoed idee!’ kan ook ironisch het tegenovergestelde betekenen. Iemand met autisme heeft dat niet vanzelf door.
- Je kind pikt non-verbale signalen niet op. Een handgebaar, een frons of opgetrokken wenkbrauw. De meeste mensen zien daarin een boodschap. Als je autisme hebt, pak je die boodschap niet vanzelf.
- Je kind heeft moeite met aanraking. Fysiek contact maken betekent voor je kind een massa prikkels tegelijk. Voor anderen kan een aai over de bol of een knuffel heel welkom zijn, voor een kind met autisme ligt dit ingewikkelder. Dat wil niet zeggen dat je met autisme geen behoefte hebt aan een knuffel.
Je kind legt moeilijk contact, moet je je zorgen maken?
Moet je je zorgen maken als je kind moeilijk contact maakt? Veel hangt af van je eigen houding. Je kunt het gedrag van je kind als een groot probleem zien en er gestrest mee omgaan. Of je accepteert het gedrag van je kind als iets dat bij autisme en je kind hoort en er zo ontspannen mogelijk mee proberen om te gaan.
Nu snappen we dat de praktijk weerbarstiger is. In de praktijk stuit je op onbegrip. Alles wat zich buitenshuis afspeelt is een uitdaging. Een moeder van een kind met autisme zegt hierover:
Het leven buitenshuis bestaat vooral uit keuzes verdedigen. En van alles regelen met iedereen, gesprekken voeren over waarom en hoe, je kind meesleuren naar alle bezigheden buitenshuis, naar school, zwemles, feestjes die prikkelgevoelig en beangstigend zijn.
Zie ook: Waar loop je als ouder van een kind met autisme tegenaan: de top-5 van een moeder!
Wat kun je als ouder doen?
Accepteren wil niet zeggen bij de pakken neer zitten. Juist door contact met anderen kan je kind zich goed ontwikkelen en een goed leven opbouwen. Dus het is goed om je kind te helpen in het contact met anderen, samen met anderen.
Hoe help je jezelf en je kind op de beste manier?
Andere belevingswereld
Accepteer dat je kind autistische kenmerken heeft en de wereld anders beleeft. Houdt er rekening mee en ga niet uit van je eigen kijk op de wereld of die van mensen zonder autisme. Kijk ook vooral naar de talenten van je kind en unieke kwaliteiten.
Zoek uit wat wel werk
Zoek uit wat wél werkt bij je kind. Probeer erachter te komen wat jouw kind een prettige manier van communiceren vindt. Hoe lukt het toch contact te leggen met je kind?
Zoek balans
Zoek de balans. Probeer een balans te vinden tussen acceptatie en verandering. Accepteer de beperkingen van je kind maar help je kind ook zich staande te houden in een wereld met anderen. Dus help je kind vaardigheden aan te leren om contact te leggen met anderen.
Zoek steun
Zoek steun. Je staat er niet alleen voor, zoek deskundigen op en mensen die je vertrouwt om je te helpen bij de vaardigheden die je kind nodig heeft.
Zorg goed voor jezelf
Zorg goed voor jezelf. Als ouder is het niet altijd gemakkelijk als je kind autisme heeft. Je wilt wel eens knuffelen, maar je kind wil het niet bijvoorbeeld. Daarom is het goed je emoties te herkennen en ook tijd voor jezelf en ontspanning te nemen.
Gerelateerde informatie
In de kennisbank van Ouderpeilpunt vind je honderden blogs met handige tips en adviezen. Heb je deze blogs al gelezen:
- Boekentips over kinderen en autisme
- Een ontspannen dagje weg met een autistisch kind: zes tips!
- Wat is de rol van ouders bij een kind met autisme?
Hoe doen andere ouders dat? Ouderpeilpunt ouderportaal!
Hoe gaan andere ouders om met autisme? Met een kind dat moeite heeft contact te maken? Hoor wat anderen zeggen en deel je eigen verhaal. Meld je aan bij het Ouderpeilpunt ouderportaal. Het ouderportaal is de plek waar ouders elkaar vinden voor steun en advies. In een afgeschermde en veilige omgeving vind je een luisterend oor van lotgenoten.
