Kinderen vertonen vaak agressief gedrag als ze overgevoelig zijn voor bepaalde prikkels. Het lukt hen niet om dit gevoel onder woorden te brengen. Anna, de moeder van Koen, herkent dit ook bij haar zoon.
Eind groep 1 vertoont haar zoon steeds vaker agressief gedrag als ze hem ophaalt. Ook thuis ontploft hij steeds vaker. Schoppen, slaan en met spullen gooien zijn slechts enkele voorbeelden.
Het agressieve gedrag vertoont Koen eerst alleen thuis. Uiteindelijk loopt het ook uit de hand op school. Wat is de oorzaak van dit agressieve gedrag?
In dit verhaal deelt Anna haar zoektocht naar de oorzaak van het agressieve gedrag. Waarom wacht ze 3 jaar lang met hulp zoeken? Ook geeft ze je 13 tips hoe zij als gezin omgingen met dit agressieve gedrag.
Wat is agressief gedrag?
Ontdekken dat je kind agressief gedrag vertoont is pijnlijk als ouder. Anna weet daar alles van. Dat haar zoon gevoelig is wist ze al wel. Dat hij rond zijn 5e levensjaar thuis uit het niets kon ontploffen, was totaal nieuw voor haar.
“Schoppen, slaan of stoelen die door de kamer vlogen kwam dagelijks voor. En zei ik of iemand anders in het gezin iets verkeerds, dan kon hij als een magneet op één van ons af vliegen. Ik kreeg op die momenten geen contact met hem. Het was alsof hij in een andere wereld zat. Als gezin liepen wij echt op eieren. Wij stonden constant aan. Wachten tot het moment dat hij zou ontploffen. Aan de andere kant wilden we voorkomen dat dit gebeurde.”
Anna spreekt de school hierover. Zij herkennen haar verhaal niet. Zij zien een lieve stille jongen in de klas. Het is alsof ze over twee verschillende personen praten. School luistert wel, maar Anna voelt zich niet gehoord. Het komt er op neer dat zolang zij geen probleem ervaren er geen noodzaak is om in te grijpen.
Agressief gedrag oorzaken
Als een kind agressief gedrag vertoont, dan is het vaak overgevoelig voor bepaalde prikkels. Zit de emmer vol, dan uit zich dit in agressie. Hoe ga je daarmee om als ouders? Hoort het bij de leeftijd of is er sprake van een onderliggend gedragsprobleem zoals autisme of ADHD?
Wat de precieze oorzaak is, kan best een zoektocht zijn. Dit geldt ook voor Anna. Koen kon bij een ‘verkeerde’ blik of aanraking van iemand volledig uit zijn dak te gaan. Dit irriteerde hem en zijn allergrootste trigger blijkt onrechtvaardigheid.
Zelf zoeken naar oplossingen
“De eerste maanden zochten wij als gezin zelf naar oplossingen om dit gedrag te voorkomen.
We hebben dan nog geen idee dat er een achterliggend probleem is. Door met andere ouders te praten en zelfonderzoek te doen naar de oorzaken van agressief gedrag, vermoedde ik dat Koen hoogbegaafd is. Onze achterbuurvrouw bevestigde dit vermoeden. Zij is coach voor hoogbegaafde kinderen, jongeren en ondersteunt ouders en herkende ons verhaal.
Omdat school het probleem niet herkende, werkten zij niet mee aan een test. Op aanraden van onze buurvrouw hebben wij hem toen zelf laten testen bij Bureau Hoogbegaafd. Ik wilde eigenlijk geen label, maar zocht wel naar erkenning, ook voor de omgeving. Koen bleek inderdaad hoogbegaafd. Er vielen toen zoveel puzzelstukjes op zijn plaats.”
Test geeft houvast
De test geeft Anna houvast om het gesprek met school weer aan te gaan. Na dit gesprek krijgt Koen in groep 3 meer uitdaging. Het lijkt een tijdje beter te gaan. Ook thuis gaat het beter nu Anna en haar man weten dat hij hoogbegaafd is. Ze geven hem meer vrijheid en autonomie, zodat hij zelf keuzes kan en mag maken.
In groep 4 escaleert het echter en wordt Koen ook agressief naar leerkrachten en klasgenoten. Zijn moeder moet op een gegeven moment zelfs op hem gaan zitten. Voorkomen dat hij zijn broers iets aan doet. In die tijd komt hij twee weken thuis te zitten.
“Ik moest voorkomen dat hij zijn broer iets aan deed”
“Koen was op school totaal niet meer te bereiken en haalde uit naar zijn omgeving. Toen gingen er opeens wel deuren voor ons open. School kwam langs om samen te kijken wat hij nodig had qua ondersteuning in de klas.
En ook om weer vertrouwen op te bouwen. Zo kreeg hij twee potjes met stenen. Eén met een blije, de ander met een boze smiley erop. Door een potje te vullen kon hij aangeven hoe hij zich voelde. Bij een vol potje spraken we af dat hij een veilige plek koos om even op zich zelf te zijn.
Daarnaast kwam er een hoogbegaafdheidsspecialist om hem te leren leren. Zij is er om zijn denkpatronen te herkennen en koppelt dit terug aan de leerkrachten. Zo kunnen zij hem beter begeleiden.”
Balans in het gezin
“Om weer in balans te komen als gezin vond ik zelf de instantie STEQ. Zij werken vanuit een holistische visie wat mij erg aansprak. Het duurde echter drie jaar voordat ik deze professionele hulp zocht. Ik was bang voor hulp van buitenaf en kende horrorverhalen over de jeugdzorg. STEQ steunt ons enorm met de ambulante zorg die wij van ze krijgen. Ik kan nu gewoon weer moeder zijn! Hoeveel impact dit had op ons gezin realiseer ik mij nu pas. Ik heb dit veel te lang alleen heb gedragen. Ik dacht dat ik het alleen kon oplossen!”
Omgaan met agressief gedrag
In het begin was het echt zoeken voor Anna en haar man naar manieren hoe om te gaan met dit agressieve gedrag en hoe het te voorkomen. In eerste gaat Anna mee in de manier waarop haar man voorstelt. Vanuit de oude overtuiging van kracht en macht, door kaders te scheppen en duidelijke grenzen stellen. Ze stuurden hem bijvoorbeeld naar zijn kamer als het escaleerde. Hij moest daar dan blijven tot hij was gekalmeerd.
“Mijn mantra: Ik ben hier voor jou en ik ga je helpen”
“Het moment dat ik aan de ene kant van de deur aan de deurkruk trok en Koen van woede aan de andere kant, was voor mij een keerpunt. Ik dacht bij mijzelf, waar ben ik mee bezig! Ik sluit hem op, terwijl hij onze hulp nodig heeft. Dit is niet de weg voor mij. Ik geloof er in dat Koen wel kan verbinden. Ik geloof dat kinderen oprecht goed zijn. Hij heeft dingen te leren, waar ik hem bij mag helpen. Vanaf dat moment werd mijn mantra: Ik ben hier voor jou en ik ga je helpen.”
13 tips en activiteiten om te ontprikkelen
De activiteiten en tips die ik hieronder deel helpen bij het omgaan van agressief gedrag. Of bij het ontprikkelen van je kind of jezelf. Ik wil wel benadrukken dat als je kind ergens anders overprikkeld blijft, het dweilen is met de kraan open. Pas toen onze school het probleem erkende en er professionele hulp kwam stopte het agressieve gedrag.
Tip 1: Visueel activiteitenbord
Samen met Koen ben ik gaan kijken waar hij echt blij van werd. Wat hij nodig had als hij thuiskwam om te ontprikkelen. Al die dingen schreven we op post-its en plakten we rond een blije foto van hem. Zodat hij een beeld had van: Kijk zo kan ik ook zijn! En als herinnering voor mij. Mijn tip nu zou zijn, maak de activiteiten ook visueel, gebruik plaatjes ter herkenning.
Tip 2: Zorg voor oplaaddagen
Besluit af en toe om je kind een dag of middag thuis te houden om op te laden. Dat voelt in het begin misschien wat gek; mag dat wel? Maar dit hielp Koen enorm. En vooral lekker zelf spelen zonder andere kinderen erbij, met zijn Playmobil of Lego. Wij hebben het zelfs een naam gegeven: Oplaaddagen.
Tip 3: Stimuleer de zintuigen
Ik organiseerde in het begin allemaal dingen om vooral het tastzintuig van Koen te stimuleren. Samen koekjes bakken, een waterbak in huis om mee te spelen, een zandbak, zoutdeeg of pizzadeeg kneden, hem betrekken bij het koken. Dit hielp allemaal om weer zijn lijf te voelen.
Tip 4: Ga gelijk na school de natuur in
Neem je kind mee de natuur in. Uit school reed ik vaak gelijk door naar het bos in de buurt, waar ook een meertje is. Hier kon hij lekker spelen met het zand en het water, wat er voor zorgde dat hij weer in zijn lijf kon zakken.
Tip 5: Wandelen met de hond
Houd je kind van honden, zoek dan iemand in de buurt met een hond die hij/zij mag uitlaten. Koen vond het heerlijk om samen met de hond een wandeling te maken. Wij hebben nu zelf sinds kort een hond in huis genomen.
Tip 6: Zorg voor beweging
Door te bewegen zakte Koen weer helemaal terug in zijn lichaam. Zodra de woede opkwam nam ik daarom Koen vaak mee naar de trampoline. Door de beweging voelt hij zijn lichaam weer en is daardoor toegankelijker om naar oplossingen te zoeken.
Tip 7: Meer 1 op 1 contact
Koen gaf aan dat hij behoefte had aan 1 op 1 contact met mij of mijn man. Later hoorde ik ook dat dit heel belangrijk is bij de gedragsproblemen die Koen vertoonde. Tijdens dit 1 op 1 contact kan hij volledig zichzelf zijn. Hij hoeft zich niet aan te passen.
Tip 8: Autonomie en vrijheid geven
Mijn man en ik ontdekten dat het heel fijn is om Koen meer autonomie te geven en vrijheid. Wel binnen de grenzen die wij samen afspreken en daarbinnen heeft hij die vrijheid. Dit is spannend in het begin, maar werkt wel zie ik.
Tip 9: Laat je eigen weerstand los
Ik heb geleerd mijn eigen weerstand los te laten. In plaats van steeds te denken: “Oh daar gaan we weer… , waarbij de agressie juist toenam, leerde ik zelf los te laten en te kijken wat het met mij doet.
Ik kon daardoor steeds helderder zien dat Koen via de agressie communicerende. Zo ontdekte ik wat hij echt nodig had in plaats van mijn eigen probleem hiermee naar voren te schuiven.
Tip 10: Eigen ruimte zoeken
Op momenten dat de druk toeneemt in huis, geeft ik aan dat iedereen een eigen ruimte zoekt. Als gezin zit je constant in elkaars energie en dit is extra heftig voor gevoelige kinderen. Ik vraag dan aan de kinderen: “Waar heb jij zin in, zodat je je eigen energie kan opladen?”
De keuze van de plek is vrij, als het maar uit de buurt is van de anderen. Dit kan je als ouder stapje voor stapje opbouwen. Het gaat ook wel eens mis, maar het werkt uiteindelijk heel fijn voor kinderen.
Tip 11: Zorg voor ontspanning
Voor het slapen gaan, doe ik oefeningen ter ontspanning. De Kids Awareness Club, is een initiatief van mij. Ik help andere ouders en biedt verschillende spelvormen aan, waaronder de slapende tijger.
Het is de bedoeling dat je dan als kind zo stil mogelijk ligt als een slapende tijger, zodat de jager je niet zal pakken. De jager komt de tijger checken of die wel slaapt. Als je slaapt dan ben je ontspannen, of te wel zacht, slap, breed, zwaar.
Door het checken van de ledematen leren kinderen bewust te ontspannen en zichzelf te beheersen.
Tip 12: Diepe druk en reflexintegratie
Beide technieken zorgen voor een enorme ontspanning bij Koen. Diepe druk, een vorm van massage, helpt om het overprikkeld of angstig zenuwstelsel te kalmeren. En ook reflexintegratie helpt bij prikkelverwerking.
Reflexintegratie was extra bijzonder, Koen viel daar gewoon in slaap op de tafel. Ik ging hiervoor naar www.healthcentre-cho.com. Je kan thuis ook een houten massage roller gebruiken voor ontspanning.
Tip 13: Zorg goed voor jezelf
Kijk goed wat jezelf als ouder nodig hebt, voordat je werkelijk kan zien wat je kind nodig heeft. Zoek hulp indien nodig. Ik heb zelf veel ervaring en baat bij energetisch en lichaamswerk, bijvoorbeeld door meditatie, yoga en yoga nidra als power nap.
Zo weet ik bewust wat ik nodig heb. Soms betekent dit dat ik eerst mijzelf op adem breng, door een blokje te wandelen of even mijn ogen te sluiten, ook waar de kinderen bij zijn. Zo leren zij ook dat dit goed is en kan ik vanuit rust de kinderen helpen.
Heb je deze artikelen al gelezen?
In de kennisbank van Ouderpeilpunt vind je honderden blogs met handige tips en adviezen. Heb je deze blogs al gelezen:
- Kinderen met ADHD reageren heftiger op emoties. Waarom?
- Valt je kind uit in groep 8? Bekijk deze 15 mogelijkheden
- Komt jouw kind moeilijk tot rust?
Agressief gedrag forum
Zoek jij ook hulp bij agressief gedrag van je kind of wil je meer weten over dit onderwerp? Kijk dan eens op ons ouderportaal. Hier vind je meer informatie en kan je kennis uitwisselen met andere ouders.
