In artikelen over kinderen met ADHD gaat het vaak over druk gedrag. Je leest bijvoorbeeld dat kinderen met ADHD niet goed kunnen stilzitten. Of dat ze zich niet kunnen concentreren op school. Dat komt omdat ze anders reageren op prikkels.
Maar wist je dat een kind met ADHD ook anders reageert op emoties? In dit artikel lees je hoe dat komt. Én we geven je 10 tips waarmee jij je kind kunt leren hoe het met zijn of haar boosheid om kan gaan.
Hebben kinderen met ADHD andere emoties?
Nee hoor, het is niet zo dat een kind met ADHD ándere emoties heeft dan een kind zonder ADHD. Kinderen met ADHD ervaren dezelfde emoties. Bijvoorbeeld boosheid, verdriet, angst of blijdschap.
Een kind met ADHD ervaart emoties sterker
Maar kinderen (en volwassenen) met ADHD ervaren emoties wel sterker dan mensen zonder ADHD. Als ze verdrietig zijn, kunnen ze zich héél verdrietig voelen. Als ze boos zijn, kunnen ze héél boos worden. En als ze blij zijn, voelen ze zich vaak héél blij.
Een kind met ADHD raakt misschien sneller van slag door kleine dingen. Bijvoorbeeld als een van zijn ouders verdrietig is. Of het raakt sneller gefrustreerd als het niet lukt om een toren te bouwen. Dat soort emoties kunnen bij kinderen met ADHD langer aanwezig blijven dan bij kinderen zonder ADHD.
“Even huilen, maar daarna is het over”
Nicolette heeft twee zoons met ADHD en ADD. Ze heeft zelf ook ADD. Ze herkent de sterke emoties bij zichzelf. Ze zegt: “Het kan voelen alsof je er door overspoeld wordt."
Bij haar zoons herkent ze dat ook, maar wel anders. Nicolette: “Mijn jongste zoon met ADHD kan soms ineens intens verdrietig zijn. Laatst had hij zich heel erg verheugd op zijn verjaardag op school, maar de meester had er niet zoveel aandacht voor gehad. Toen hij thuis kwam moest hij hard huilen. Maar daarna was het er wél uit. Het is bij hem kort en intens. En daarna hij gaat hij weer door.”
Waarom reageren kinderen met ADHD heftiger?
Omdat kinderen met ADHD hun emoties heel intens kunnen beleven, is het soms lastig om daar op een rustige manier mee om te gaan. Ze kunnen zich er overweldigd door voelen, of ze weten niet goed wat ze ermee moeten. Soms worden kinderen dan juist extra boos, geïrriteerd of druk.
Die 'storm van emoties' waar kinderen met ADHD mee kunnen worstelen, komt doordat hun brein het moeilijk vindt om emoties te controleren. De emoties nemen het brein als het ware over. Daardoor is het lastig om kalm te blijven en rustig te reageren.
Brein van een kind met ADHD
Het brein van een kind met ADHD kan niet zo goed het verschil zien tussen een heftige en een minder heftige gebeurtenis. Alle emoties komen als het ware even hard binnen. Als er iets kleins gebeurt, zoals verliezen met een spelletje, dan kan dat dus echt voelen alsof dat het einde van de wereld is.
Het is niet altijd leuk om emoties zo sterk te beleven. Misschien voelt je kind zich ook ‘anders' of alleen, omdat andere mensen hem niet altijd begrijpen. Kinderen kunnen ook moe en overprikkeld raken. Emoties slurpen energie.
Maar er zitten ook mooie kanten aan. Als je kind iets mooi vindt, kan het daar heel erg van genieten. Als je kind blij is, is het ook écht blij. Dat stralen ze vaak ook uit naar anderen.
“Mijn kinderen gaan er vol passie voor”
Nicolette vertelt: “Ik vind het mooi om te zien hoe mijn kinderen zich heel sterk kunnen verbinden aan iets. Als ze iets leuk vinden, dan gaan ze er vol passie voor. Ze hebben veel zin in dingen en kunnen echt genieten.”
Als het je kind lukt om op een gezonde manier zijn boosheid kan uiten, dan kan dat juist ook heel krachtig zijn. Hij/zij kan het gebruiken om zijn eigen grenzen aan te geven. Zo kan je kind heel helder vertellen wat het wel of niet wil en fijn vindt.
Soms is het ook prettig om emoties heel sterk te ervaren. Als je ergens goed over kan huilen, dan lucht dat vaak op. Dan krop je het in ieder geval niet op.
Kinderen met ADHD zijn extra gevoelig voor afwijzing
Kinderen met ADHD zijn vaak extra gevoelig voor afwijzing. In het Engels staat dat bekend als 'rejection sensitivity (dysphoria)'. Dat komt doordat kinderen met ADHD veel vaker te maken krijgen met kritiek of corrigerende opmerkingen over hun gedrag. Bijvoorbeeld 'wat ben je toch weer druk', of 'je moet gewoon beter je best doen'.
Het populaire Engelstalige 'ADDitude Magazine' schrijft dat kinderen met ADHD vóór hun twaalfde gemiddeld 20.000 afkeurende of corrigerende opmerkingen hebben gekregen van anderen. Dat heeft natuurlijk effect op het zelfvertrouwen en het zelfbeeld van kinderen (en volwassenen)!
Gevolgen voor het zelfvertrouwen
Nicolette herkent dat. Ze vertelt: “Mijn oudste zoon heeft pas net zijn diagnose gekregen. Ik hoop dat dat iets gaat veranderen. Hij heeft al zoveel kritiek gekregen van leraren. Omdat hij wel heel slim is, denken ze vaak dat hij er met de pet naar gooit. Dat is niet zo, hij heeft gewoon moeite zich te focussen. Maar daardoor gaat hij soms zelf ook geloven dat hij lui is of dat het aan hem ligt.”
Nicolette: “Vóórdat mijn jongste zoon medicatie nam, kreeg hij ook heel vaak kritiek. Van meesters, maar ook van kinderen die hem niet leuk vonden omdat hij te druk was of te dichtbij kwam staan. Dat heeft echt wat gedaan met zijn zelfvertrouwen. Ik denk dat hij vaak denkt ‘ik ben minder goed’, omdat dat eigenlijk de boodschap is die hij zo vaak te horen heeft gekregen.”
Positieve eigenschappen van je kind met ADHD
Nicolette vertelt over hoe belangrijk het is om ook naar de positieve eigenschappen van ADHD'ers te kijken. “Toen we vorig jaar ADHDennis keken, was in een van de afleveringen Regilio Tuur te gast. Die had het over hoe je je superkrachten moet mobiliseren. Want die heb je natuurlijk als ADHD'er! Superfocus, creatieve talenten, je kwaliteit om de grote lijn snel te doorzien. Die benadering heeft mijn zoon goed gedaan.”
Kinderen met ADHD hebben veel meer positieve eigenschappen en kwaliteiten dan de meeste mensen weten!
Wat kun jij doen als je kind (heel) boos is: 9 tips van ouders
De sterkste emotie is misschien wel boosheid. Wat kun je doen als je kind heel boos is? Dit zeggen onze ouders hierover:
1. Zorg dat je je eigen emoties onder controle hebt
Zelf boos worden lost de situatie vaak niet op. Als je kind schreeuwend door de kamer loopt, is het echt niet meer voor rede vatbaar. Praten of corrigeren heeft op dat moment weinig zin.
2. Zorg dat je zelf rustig blijft en praat op een rustige toon
Je kind reageert sterk op jou. Als jij op een rustige manier spreekt, kalmeert je je kind sneller.
3. Beweeg niet te veel
Blijf op dezelfde plek staan als je tegen je kind praat. Zo kan hij of zij de aandacht op één plek richten. Probeer ook niet te veel grote gebaren te gebruiken. Daar raakt je kind van afgeleid.
4. Probeer je kind af te leiden
Vraag of hij of zij eerst rustig zijn schoenen uitdoet en even rustig op de bank gaat zitten. Dat leidt even af van de emotie en daarmee creëer al wat je ruimte.
5. Vraag aan je kind wat het nodig heeft
Een kussen om in te slaan? Even alleen zijn? Of juist een arm om hem heen? Soms is een driftbui niets meer dan het uiten van opgebouwde spanning of frustratie. Het is niet altijd erg om dat even toe te laten. Zolang je kind niet over bepaalde grenzen heengaat.
Bijvoorbeeld:
- Even alleen op je kamer zijn
- Opschrijven waarom je boos bent
- In een kussen slaan
- Even een rondje lopen
Spreek samen af dat jij je kind daaraan herinnert op het moment dat het boos is. Zeg dan: ‘Weet je nog wat je zou helpen? Opschrijven waarom je boos bent. Doe dat maar even.’
6. Agressief gedrag: grijp in
Een kind mag best even boos worden, maar er zijn natuurlijk grenzen. Broertjes of zusjes uitschelden, slaan of schoppen, of spullen stukmaken: dat kan niet.
Als je ziet dat je kind agressief wordt naar zichzelf of naar anderen, grijp dan meteen in. Blijf zelf rustig en zorg dat je je kind niet te hardhandig vastpakt of zelf gaat vloeken.
Vertel op een rustige maar duidelijke manier dat je kind nu moet stoppen. Leg ook uit waarom. Bijvoorbeeld: ‘het doet je broertje pijn als je hem slaat’.
Vertel ook dat het gedrag gevolgen kan hebben als je kind door blijft gaan. Bijvoorbeeld: ‘Als je nu niet stopt, dan mag je geen tv meer kijken.’
7. Leer je kind strategieën om met boosheid om te gaan
Bijvoorbeeld:
- Een paar keer diep inademen
- Tot 20 tellen
Oefen daarmee op momenten dat je kind juist rustig is. Leg uit dat het kan helpen om rustig te worden als je kind zich boos voelt.
8. Mindfulness en meditatie
Meditatie kan je kind leren om een soort pauze te maken tussen een eerste emotie en het gedrag. Als je regelmatig een meditatie-oefening doet, kun je je brein daar echt in trainen. Dat helpt om bij een sterke emotie rustiger te blijven: om even tot tien te kunnen tellen of rustig in te ademen voordat je gelijk in de intense emotie schiet.
9. Wees zelf duidelijk
Als je kind over je grenzen heengaat, probeer dan zelf niet te snel boos te worden of straf te geven. Dat roept bij je kind ook weer allerlei emotie op.
Probeer in plaats daarvan duidelijk te zijn. Leg duidelijk uit waarom iets niet mag en waarom je wil dat je kind dat anders doet.
10. Beloon je kind als het wél goed gaat.
Zo draai het om: je bestraft niet steeds het negatieve gedrag. Je beloont juist het positieve gedrag.
Meer lezen over je kind met ADHD?
In de kennisbank van Ouderpeilpunt vind je honderden blogs met handige tips en adviezen. Heb je deze blogs al gelezen:
- Je kind heeft ADHD, welke boeken moet je dan beslist lezen?
- Wat betekent het als je kind ADHD heeft? + 5 praktische tips
- Wat kun je doen als je kind met ADHD niet luistert
Ga met andere ouders in gesprek over het omgaan met emoties
Heb je nog een tip of wil je meer tips lezen? Bezoek ons Ouderportaal. Hier delen andere ouders met een kind met ADD of ADHD tips en ervaringen met elkaar. Het Ouderportaal is de plek waar ouders elkaar vinden voor steun en advies. In een afgeschermde en veilige omgeving vind je een luisterend oor van lotgenoten. Meld je gratis aan bij het Ouderportaal.
