Autistisch kind opvoeden

Een autistisch kind opvoeden, wat komt daar allemaal bij kijken? In dit artikel vind je tips en informatie die je helpen bij het opvoeden van een autistisch kind. Vertrouw op jezelf en kijk wat past bij jouw gezin, want ieder kind is uniek. Ook als je kind de diagnose autisme heeft.

Gedragsproblemen

Kinderen met autisme ervaren de wereld anders. Hun hersenen zijn anders ontwikkeld. Dat kan leiden tot ongewenst gedrag of gedragsproblemen.

Autistisch kind luistert niet

Je autistische kind luistert niet. Het lijkt alsof je woorden niet binnenkomen of met vertraging. Je kind geeft geen reactie als jij iets tegen hem of haar zegt. Doof is je kind niet, want op andere momenten hoort hij of zij goed. Maak je geen zorgen, niet luisteren komt vaker voor bij kinderen met autisme.

Wat kun je doen om je kind wel te laten luisteren? Probeer als ouder uit te vogelen waarom je kind niet luistert. Misschien is je kind op dat moment overprikkeld en heeft hij zich teruggetrokken in zijn eigen wereld..

Colette de Bruin, autismespecialist en schrijver van het boek ‘Dit is autisme’, legt uit dat het begrijpen van je kind, begint bij het begrijpen van autisme. Probeer je te verdiepen in de manier van denken van jouw kind. Zo leer je wat jouw kind je wil zeggen en wat hij of zij nodig heeft om naar jou te kunnen luisteren.

Autistisch kind praat niet

Je autistische kind praat niet. Misschien maak je je hierover zorgen. Of belemmert het jullie relatie. Autistische kinderen vinden het moeilijk om te praten, omdat ze moeite hebben met communiceren. De taalvaardigheid komt bij kinderen met autisme later op gang. Ze praten niet op de manier waarop wij gewend zijn of gebruiken andere manieren van communiceren.

Autistisch kind kenmerken

De kenmerken van een autistisch kind zijn bijvoorbeeld echolalie, het herhalen van woorden. Of ze verwarren persoonsvormen met elkaar. Jij wordt hij. Kinderen met autisme kunnen ook contextgebonden praten. Ze praten dan bijvoorbeeld alleen met jou en niet met de juf op school.

Praten via pictogrammen

Niet praten is geen onwil. Je kind vindt het moeilijk om de wereld te begrijpen. Taal is ook abstract. Je kunt thuis zitten, zonder dat je zit bijvoorbeeld. Probeer een eigen manier van communiceren te ontwikkelen. Bijvoorbeeld door afbeeldingen en iconen te gebruiken.

Deze visuele informatie wordt in de hersenen beter verwerkt, dan taal. Grote kans dat je kind dit beter begrijpt. Gebruik pictogrammen bijvoorbeeld om regels uit te leggen.

Autistisch kind agressief

Is jouw kind agressief? Kinderen met autisme hebben moeite met het verwerken van informatie die binnenkomt via hun zintuigen. Hierdoor raken ze sneller overprikkeld. Dat kan uitmonden in een woede-aanval.

Als ouder kun je je kind helpen door de wereld voor hem of haar te ondertitelen. Zeg bijvoorbeeld: ‘Ik zie dat jij boos bent, want je wordt rood. Je bent boos, omdat je geen toetje wil eten.’ Je kind heeft geen idee wat er gebeurt en is driftig. Door als ouder te benoemen wat je ziet en uitleg te geven hieraan, daalt vaak de emotie van je kind. Je maakt de situatie duidelijk. Zo geef je betekenis aan emoties en sociale situaties.

Je kind wil niet naar school

Je autistische kind wil niet naar school. Op school heeft je kind te maken met onvoorspelbare situaties. Misschien is hij of zij overprikkeld of is er iets gebeurd wat je kind geen plek kan geven.

Als hij of zij niet naar school wil is dat lastig voor jullie beiden. Probeer erachter te komen waarom je kind naar school wil. Vraag ook hoe je kind het wel fijn zou vinden?

In een kleinere klas?
Met een koptelefoon tegen omgevingsgeluid?
Alleen in een apart kamertje?

Autistische kind slaat

Je autistische kind slaat zichzelf of juist iemand anders. Hoe ga je daarmee om? Misschien heeft je kind het nodig om zich te ontladen of zich af te reageren. Laat je kind boos zijn, maar begrens zijn of haar gedrag. Slaat hij bijvoorbeeld iemand? Geef hem dan een kussen. Leer dat hij geen personen mag slaan, maar wel 10 keer in een kussen.

Oorzaak

Wat is de oorzaak van autisme? Heeft mijn kind autisme of asperger? Wat is het verschil?

Klassiek autisme

Met klassiek autisme wordt de meest zware variant van autisme aangeduid. Je ziet bij kinderen dat ze moeite hebben met communiceren. Ze zijn ongeremd en vertonen vaker hyperactief of agressief gedrag. Andere problemen zijn: tics, dwangmatig gedrag, slaapproblemen en epilepsie. In sommige gevallen is er ook sprake van een verstandelijke beperking.

Asperger

Kinderen met Asperger kunnen over het algemeen beter praten en leren. Kinderen praten vaak zelfs veel. Al is het nog steeds moeilijk voor hen om taal te begrijpen en te begrijpen wat andere mensen denken en voelen. Een ander verschil met ‘klassiek autisme’ is dat kinderen met Asperger meer fantasie hebben en vriendschappen proberen te sluiten.

Autisme spectrum stoornis

Tegenwoordig spreken we in Nederland niet meer van verschillende vormen van autisme, maar van een autisme spectrum stoornis (ASS). Een verzamelnaam voor allerlei varianten.

Is mijn kind autistisch of hoogbegaafd?

Het verschil tussen een autistisch en hoogbegaafd kind is ingewikkeld. Het is dan ook aan te raden om deze diagnose door een professional te laten stellen.

Het belangrijkste verschil tussen kinderen met een autisme spectrum stoornis en hoogbegaafde kinderen is de sociale of emotionele intelligentie. De sociaal emotionele vaardigheden van kinderen met autisme zijn vaak opvallend zwak. Dat is anders bij kinderen die hoogbegaafd zijn.

Hoogbegaafde kinderen voeren bijvoorbeeld gemakkelijker gesprekken, vooral met mensen die net zo ver of verder ontwikkeld zijn dan zij. Probeer op zoek te gaan naar een juiste verklaring voor het gedrag dat je kind laat zien.

Kenmerken

Binnen het autisme spectrum stoornis zijn er verschillende uitingen van autisme. Sommige kinderen vertonen veel kenmerken van autisme, anderen juist weinig.

Licht autistisch kind

Wat zijn de kenmerken van een licht autistisch kind? Kinderen met autisme hebben moeite met veranderingen en onbekende situaties. Ze zijn vaak het liefst bezig met een bepaald onderwerp of hobby. Ze kunnen daarin helemaal opgaan. Herken je die kenmerken?

Mijn kind heeft autistische trekjes

Vermoed je: mijn kind heeft autistische trekjes? Kinderen met autisme ontwikkelen zich langzamer en anders dan gemiddeld. Soms valt dat snel op, omdat je al oudere kinderen hebt. Bij je eerste kindje kan het voorkomen dat je pas later de autistische trekjes herkent.

Autisme herkennen bij kinderen van 1 tot 6 jaar

Vermoed je dat jouw kind autisme heeft? Je kunt autisme herkennen bij kinderen van 1 tot 6 jaar. Thuisarts geeft aan dat de onderstaande verschijnselen kunnen wijzen op autisme bij kinderen jonger dan 6 jaar.

Herken je onderstaande?

Mijn kind gaat later praten
- hij of zij brabbelt niet na 12 maanden
- zegt geen losse woordjes na 16 maanden
- maakt geen korte zinnetjes van 2 woorden na 2 jaar
Mijn kind wijst en zwaait niet na 12 maanden
Mijn kind reageert niet op zijn of haar naam
Mijn kind wil weinig contact (hij of zij laat zich niet troosten, wil niet knuffelen)
Mijn kind is liever bezig met dingen dan met mensen
Mijn kind is later zindelijk dan andere kinderen
Mijn kind huilt veel
Mijn kind herhaalt bepaalde bewegingen
Mijn kind wil elke dag dezelfde kleren aan

Autisme herkennen bij kinderen van 6 tot 12 jaar

Wil je autisme herkennen bij kinderen van 6 tot 12 jaar, dan kun je letten op onderstaande verschijnselen.

Test

Test autisme bij je kind. Dat kan. Herken je een van de kenmerken van autisme bij je kind? En wil je dit testen? We raden aan om jouw zorgen te bespreken op het consultatiebureau, met een jeugdarts of met je huisarts.

Test online

Test je liever online voordat je naar een huisarts stapt? Mentaal Beter heeft een autisme test ontwikkeld die je als ouder kunt invullen voor je kind. Let op: dit is geen diagnose, maar geeft een indruk. Dat betekent dat de test kan aangeven dat het waarschijnlijk is dat je kind autisme heeft. Maar dat hoeft dus niet.

Onderzoek

Onderzoek naar autisme wordt uitgevoerd door een GZ-psycholoog. Hij of zij voert een psychologisch onderzoek uit naar de aanwezig of afwezigheid van een autisme spectrum stoornis. Een paar mogelijke onderzoeksvormen zijn:

Een DSM-5 interview
Een ontwikkelingsanamnese aan de hand van de ATG-vragenlijst
Cognitieve functietest

Wat is een DSM-5 interview?

DSM-5 is een handboek voor de aanduiding van psychische stoornissen. In dit handboek staan verschillende psychische aandoeningen beschreven. Zorgprofessionals gebruiken dit boek om een diagnose te stellen.

Wat is een ontwikkelingsanamnese?

Dit is een gesprek waarin een psycholoog een indruk wil krijgen over het verloop van de ontwikkeling van jouw kind. Van zwangerschap tot geboorte en de ontwikkeling erna, zoals de taal, motoriek en het contact dat je kind maakt.

Vragenlijst

De vragenlijst vul je als ouders/ verzorgers in als onderdeel van het onderzoek naar autismespectrumstoornissen. Een vragenlijst kan bestaan uit verschillende onderdelen, zoals persoonlijke gegevens, medische informatie, gedragsontwikkeling, motorische ontwikkeling en sociaal-emotionele ontwikkeling.

Diagnose

De diagnose wordt gesteld door een psycholoog of psychiater. Na het onderzoek, de vragenlijst en diverse psychologische testen brengt de psycholoog of psychiater autisme in kaart en onderzoekt hoe het autisme bij jouw kind zich vormgeeft.

Vergoeding

Een vergoeding waar je mogelijk recht op hebt als je kind autisme heeft is een persoonsgebonden budget (pgb). Het persoonsgebonden budget is een subsidie van de overheid waarmee je zelf de zorg kunt inkopen die je nodig hebt. Bijvoorbeeld intensieve zorg, begeleiding, persoonlijke verpleging, hulpmiddelen en voorzieningen.

Je bent vrij om te kiezen voor zorg in natura (ZIN) of een pgb. Het platform Vanuit Autisme Bekeken legt dit als volgt uit. Kies je voor een pgb dan moet je aan de gemeente uitleggen waarom zorg in natura niet bij jullie past en hoe het pgb wel bijdraagt aan zelfredzaamheid.

Bij autisme zal het vaak gaan om een van deze argumenten

Je hebt één of meerdere vaste begeleiders nodig.
Je hebt hulp nodig op wisselende plaatsen of tijden.
Je hebt hulp nodig van iemand met gespecialiseerde kennis van autisme.

Als jij een pgb ontvangt, dan mag jij als ouder zelf jouw zorgaanbieder uitkiezen. Omdat jij geld ontvangt voor deze zorg, ben jij ook de persoon die verantwoordelijkheid aflegt. Dat betekent dat jij een plan opstelt waarin je uitlegt bij wie je de zorg wilt inkopen en waarom jij denkt dat deze hulp bijdraagt aan een zelfstandig leven of herstel van jouw kind.

Hoeveel PGB krijg ik voor een autistisch kind?

De hoogte van het pgb verschilt. Om een persoonsgebonden budget aan te vragen moet je een pgb-aanvraag in bij je gemeente of zorgkantoor. Maak hiervoor een budgetplan.

Beschrijf in dit plan o.a.

Wie coördineert de hulp
Wie zijn de zorgaanbieders
Wat is de werkwijze en wat zijn de resultaten
Leg uit waarom je voldoet aan de wettelijke eisen voor een pgb (zie artikel 8.1.1.)
Geef aan hoeveel uur je gaat inkopen, op welke dagen en tegen welke tarieven

Leren opvoeden (tips)

Leren opvoeden, soms zou je wel naar school willen om dat te leren. De meeste van ons doen maar wat. En dat is helemaal prima. Maar wat doe je als je opvoeding niet het gewenste resultaat heeft? Hoe krijg je weer grip op je gezin? We delen hier tips speciaal voor het opvoeden van autistische kinderen.

Autistisch kind straffen / corrigeren

Hoe straf of corrigeer je je autistische kind? Het is vaak geen opzet van je kind. Kinderen met autisme hebben vaker ondertiteling nodig bij gebeurtenissen om betekenis te geven aan wat er om hen heen gebeurt. Denk aan sociale situaties of het hebben van emoties.

Wil je je kind corrigeren?

Met het geven van ondertiteling, geef je taal aan iets dat voor een kind geen betekenis heeft. Je kunt hem of haar ook proberen uit de situatie te halen. Pak bijvoorbeeld de handen van je kind en maak bewust contact. Zeg zachtjes nee en schudt met je hoofd. Wijs op het gedrag wat niet de bedoeling was. Doe voor wat wel de bedoeling is.

Autistisch kind leren praten

Kinderen met autisme vinden het moeilijk om te communiceren. Ze gebruiken eenvoudigere communicatiemiddelen, zoals lichaamstaal. Ze gebruiken echolalie (herhalen van woorden), door bijvoorbeeld zinnen te herhalen uit hun favoriete film. Of ze praten alleen met hun ouders of logopedist.

Leren praten met afbeeldingen

Om je autistische kind te leren praten, kun je beginnen met andere communicatiemiddelen die eenvoudiger zijn en minder abstract dan taal. Hang een takenbord op met prenten, maak de dagen van de week visueel en print emoties uit. Zo kun je aan de hand van afbeeldingen uitleggen wat jullie gaan doen en kun je ondertiteling geven aan emoties.

De app Proloquo2go is speciaal gemaakt voor mensen die niet kunnen praten.

Autistisch kind zindelijk maken

Een autistisch kind zindelijk maken gaat meestal niet vanzelf. Ze hebben hierbij intensievere begeleiding nodig, zoals een zindelijkheidstraining. Over het algemeen krijgen kinderen tussen hun tweede en vierde jaar controle over hun blaas en darmen. Rond het vierde jaar kunnen kinderen zonder luier naar school.

Zindelijkheidstraining

Als het zindelijk worden bij jouw kind niet vanzelf gaat en je hebt alle standaard opvoedtips en trainingen gevolgd, dan kun je hulp inschakelen. Bekijk bijvoorbeeld de zindelijkheidstrainingen van Het Robertshuis. Belangrijk is dat je je kind niet afwijst. Probeer hem of haar te begrijpen en blijf motiveren om toch pauze te nemen om naar de wc te gaan.

Cadeau autistisch kind

Een cadeau voor je autistische kind: hoe zou hij of zij daarop reageren? Meestal houd je kind van voorspelbaarheid. Grote kans dat je kind ook bij het krijgen van een cadeau vooraf wil weten wat erin zit en waarom hij dat cadeau krijgt.

Hoe geef jij je kind een cadeau?

Je kunt bijvoorbeeld samen met je kind een cadeau uitkiezen. Pak samen met je kind het cadeau in, spreek af waar je het cadeau neerlegt en wanneer je kind het mag uitpakken.

Zwemles autistisch kind

Zwemles voor je autistische kind kan een uitdaging zijn. Een zwembad is vaak een bron van prikkels. Het geluid klinkt hard, het licht weerkaatst soms op het water en tijdens zwemles kan het druk zijn voor je kind.

Hoe zorg je voor een ‘rustige’ zwemles? Het helpt om je kind zo goed mogelijk voor te bereiden op het zwemmen. Vertel hoe de zwemles zal verlopen. Probeer ook de leerkracht goed voor te bereiden. Leg hem of haar uit dat jouw kind het bijvoorbeeld fijn vindt om korte en duidelijke instructies te krijgen.

Autistisch kind uit huis plaatsen

Je autistische kind uit huis plaatsen? Soms zie je even geen andere mogelijkheid meer. Je gezin is opgebrand of misschien is de situatie onhoudbaar geworden. Je autistische kind uit huis plaatsen is jullie laatste redmiddel. Het kan een tijdelijke oplossing zijn om even op adem te komen en iedereen een veilige plek te geven.

In de jeugdzorg is er een aantal richtlijnen opgesteld voor het uithuisplaatsen van kinderen en jongeren. Het is altijd een middel om ervoor te zorgen dat een jongere veilig is. Het is nooit een doel. Greta vertelt op Ouderpeilpunt haar verhaal over het vrijwillige uithuisplaatsen van haar kinderen.

Autismegeleidehond kind

Er bestaat zoiets als een autismegeleidehond voor kinderen. Een autismegeleidehond is getraind om kinderen met autisme van 3 tot 7 jaar te helpen om minder angstig te zijn buiten.

Wanneer is een autismegeleidehond geschikt?

Kinderen met autisme zijn soms bang voor nieuwe situaties. Ze rennen ineens weg als ze buiten op straat komen. Hierdoor kom je als gezin amper de deur uit. Herken je dat?

Op de website geleidehond.nl leggen ze uit hoe het werkt. Je verbindt je kind met een tuigje aan de autismegeleidehond. Hierdoor kan je kind niet meer wegrennen. De hond helpt je kind om buiten te lopen en zo zijn angst te overwinnen. Langzaam worden de situaties bekend waardoor het gedrag van jouw kind verandert.

Autisme behandeling kind

De behandeling van autisme bij kinderen begint bij het begrijpen van de diagnose. Psycho-educatie heet dat. Je kind en de gezinsleden krijgen voorlichting over autisme, handvatten om ermee om te gaan en om de diagnose te accepteren.

Psycho-educatie

Psycho-educatie heb je in verschillende vormen: online en offline. Je kind leert wat zijn of haar sterke en zwakke eigenschappen zijn en wat hij of zij nodig heeft om goed te functioneren.

Kinderen met autisme hebben vaak baat bij hulp rondom het plannen en organiseren van taken, zoals op school of in hun vrije tijd. Ook zijn ze gevoelig voor prikkels en is het fijn als iemand hen daarbij begeleidt, zodat ze beter om kunnen gaan met hun emoties.

Aandacht voor overgangsmomenten

Een overgang in ons leven raakt ons allemaal. Vooral mensen met autisme zijn erg kwetsbaar tijdens een overgangsmoment. Denk aan: de overgang van de basisschool naar de middelbare school, van opleiding naar werk of van wonen bij je gezin naar zelfstandig wonen.

Door aandacht te hebben voor deze momenten help je hen om minder overbelast te raken. Denk hierbij ook aan ingrijpende momenten in het leven, zoals een geboorte, een sterfgeval, een scheiding of verhuizing. Het kan je kind uit evenwicht brengen. Zo scheidde Monique van haar man met autisme en zo gingen haar kinderen ermee om.

Andere vormen van behandeling

Op de website van Autisme Jonge Kind vind je een volledige lijst met mogelijke behandelingen voor jouw kind.

Autistisch kind begeleiden

Je kind met autisme heeft waarschijnlijk veel begeleiding nodig. Er bestaat zoiets als een levensloopbegeleider.

Wat is een levensloopbegeleider?

Een levensloopbegeleider is een vast persoon die jouw kind begeleidt, bijvoorbeeld tijdens overgangsmomenten. Het kan een familielid of kennis zijn. Maar ook een professional die gespecialiseerd is in autisme.

Wat doet een levensloopbegeleider?

Een levensloopbegeleider heeft veel taken. Dit zijn een aantal belangrijke voorwaarden om iemand met autisme te begeleiden. Een levensloopbegeleider:

Heeft ervaring met autisme
Heeft een klik met je kind
Levert vraaggericht maatwerk: afgestemd op de wensen en behoefte van je kind
Probeert verder te kijken dan wat hij ziet
Heeft coachingsvaardigheden
Is in staat om hulp te coördineren tijdens crisissituaties

Heb je een levensloopbegeleider op het oog? Dan komt deze handige checklist van Vanuit Autisme Bekeken van pas.

Autistisch kind in de klas

Als autistisch kind in de klas heb je te maken met andere uitdagingen dan de rest van kinderen. De omgeving met 20 andere kinderen is voor hen onvoorspelbaar en soms chaotisch.

Een kind met autisme koppelt betekenissen aan een context. Wanneer die context wijzigt, wordt de wereld voor het kind onveilig. Ze kunnen zich angstig gaan voelen. Hierdoor lopen kinderen met autisme vaker op hun tenen en raken ze sneller overprikkeld. Dit kan uitmonden in een woede-uitbarsting.

Autistische kinderen vinden het over het algemeen moeilijker om contact te leggen met andere kinderen en hun leraar of lerares. Dat is geen onwil. Het is aan de docent om de sterke kanten van het kind te zien en te benadrukken.

Gerelateerde informatie

In de kennisbank van Ouderpeilpunt vind je honderden blogs met handige tips en adviezen. Heb je deze blogs al gelezen:

Wil je jouw verhalen delen?

Wil je, als ouder, jouw zorgen en verhaal delen met andere ouders en tips van anderen krijgen? Meld je aan bij Ouderpeilpunt ouderportaal. Als ouder sta je er niet alleen voor. Er zijn veel ouders die dezelfde uitdagingen tegen komen. Via het Ouderpeilpunt ouderportaal deel je jouw ervaringen met andere ouders. Het ouderportaal is de plek waar ouders elkaar vinden voor steun en advies. In een afgeschermde en veilige omgeving vind je een luisterend oor van lotgenoten.

Naar het Ouderportaal